Soetendorp toont zich dankbaar dat zoveel mensen die hem liefhebben en kennen, aanwezig zijn. Een veelkleurig gezelschap bestaande uit mensen met verschillende leeftijden en achtergronden. Mensen die al decennia met hem oplopen en mensen die hij korter kent. Voor de emeritus rabbijn reden om te vertellen over wat hem bezielt en gaande houdt. Hij bepaalt zijn publiek bij het feit dat we mogen en moeten werken aan een wereld van gerechtigheid, verbinding en hoop, ondanks de weerbarstigheid van de geschiedenis, het samenleven en de huidige staat van de aarde.
Journalist en schrijver Annemiek Leclaire vertelt hoe zij voor een artikel in Vrij Nederland in een serie over zingeving, telefonisch contact had met Soetendorp. “Meteen in dat eerste gesprek ontstond al het idee voor een boek.” Dat boek werd Levenslessen van een rabbijn. “Je moest nog wel overtuigd worden van de boektitel,” zo richt Leclaire zich tot de jarige. Maar de titel verwijst vooral naar het samen willen leren: in het boek gaat het over de lessen die Soetendorp zelf leerde en graag wil delen met anderen. Leclaire wilde de rabbijn “op verhaal brengen”, zo vertelt ze. Niet dat Soetendorp geen verhalenverteller is. Nee, dat is hij juist als geen ander. Maar wel om zijn ervaringen en gegroeide inzichten te ordenen en thematiseren.
Het boek gaat niet in op Soetendorps activisme voor bijvoorbeeld onderdrukte Joden in de Sovjet-Unie (tot de jaren negentig) of voor het klimaat (sinds de jaren negentig), maar focust op de meer existentiële en zingevende aspecten van zijn werk als rabbijn. Een thema dat het beslist verdient om te worden uitgediept. En juist de onbevangen houding van Leclaire, die seculier is opgevoed, maakt het tot een helder boek. Inmiddels wordt door anderen gewerkt aan een biografie van Soetendorp waarin meer de maatschappelijke en politieke aspecten uit zijn leven aan bod komen.
Gerdien Bertram-Troost was betrokken bij de totstandkoming van Levenslessen van een rabbijn. Ze is hoogleraar Onderwijs in levensbeschouwelijk en pedagogisch perspectief aan de VU in Amsterdam en door Leclaire gevraagd om kritisch mee te lezen. Bertram-Troost vertelt dat ze Soetendorp kent van onder meer reizen naar Israël waar ze in Yad Vashem diepgaande gesprekken voerde met de rabbijn en zijn vrouw. Onder meer over hoe een weg van overleven een weg van leven kan worden. En over de kracht van levensbeschouwelijke tradities, ook bij de vorming van jonge mensen. Tradities als bronnen van moed en hoop. Een gesprek tussen Soetendorp, Leclaire en Bertram-Troost volgt.
Henk van Renssen van uitgeverij Balans presenteert het boek door een eerste exemplaar te overhandigen aan Soetendorp en richt zich tot het publiek. “We hopen allemaal dat rabbijn Soetendorp honderd wordt. Maar als het anders loopt, dan hebben we in elk geval nu dit boek! We vieren het leven. Lechajim!”
Tijdens de receptie met ruimte voor ontmoeting, gesprekken en gelukwensen, is ook Jiddische zang en vioolmuziek. Er wordt daardoor gedanst, met name door de jarige en zijn familie. En er wordt een tipje van de sluier gelicht van een film die momenteel in productie is. Een film over de periode van voor 1990 waarin Soetendorp zich inzette voor de vrijheid van vervolgde Joden in de Sovjet-Unie van wie velen later een nieuw bestaan konden opbouwen in Israël. Een uitspraak van Soetendorp in de film blijft echoën in mijn hoofd. Een uitspraak die op elke locatie en in elk tijdsgewricht opnieuw zeggingskracht heeft of moet krijgen: “Het gaat om mensenrechten!”
