Hoe komen jullie juist bij het thema ‘ruimte’ uit?
“We hadden een brainstorm met ons team. Niet in ons gewone ‘hok’, maar in een kerkzaal in Noord. Dat is echt een enorme ruimte. Achteraf bespraken we dat door die enorme fysieke ruimte, we ook bij het théma ruimte uitkwamen. Er is ook veel licht daar. Het voelde alsof daar ter plekke ook nieuwe ruimte in ons hoofd was ontstaan om na te denken.
Bij team Zin maken we veel ‘volheid’ mee bij onszelf en bezoekers. En zeker niet alleen bij jonge mensen. Volheid, drukte en daarmee een tekort aan ruimte wordt zowel fysiek (lees: de drukke stad Amsterdam) als in het hoofd ervaren. Niet op een positieve manier. We willen de hele tijd geëntertaind en beziggehouden worden. Veel mensen in mijn omgeving werken ’s avonds door, zaken moeten snel gaan en efficiëntie is belangrijk. Zo loopt ons hoofd dan snel vol. Daar zijn we deels zelf verantwoordelijk voor, maar we kunnen het niet alleen oplossen. Daar heb je het collectief wel voor nodig, en daarom willen we dit samen met onze sprekers en bezoekers gaan onderzoeken.”
Welke soort ruimte hebben we het over? Het woord ruimte kan veel betekenen.
“In de uitwerking van dit thema richten we ons vooral op abstracte ruimte en de ervaring ervan: in je agenda, in je hoofd en in je relaties. Fysieke ruimte hangt daar wel mee samen. Maar in eerste instantie gaat dit over innerlijke ruimte. Ik denk dat het vooral draait om de ervaring van ruimte. Als ik bijvoorbeeld aan jou vraag: noem eens een moment waarop je je benauwd of ingesloten voelde, en noem eens een moment waarop je alle ruimte voelde om te leven? Het antwoord, dáár draait het om.
Wat betreft mijzelf: vorig jaar zat ik een flinke dip en had even geen motivatie of energie meer over. Toen ben ik bij een haptonoom geweest en deze legde uit: als iets fijn is wil je er naartoe, als iets niet fijn is wil je er bij weg. En als er gebeurtenissen of mensen die in jouw omgeving zijn die je als onprettig of onveilig ervaart wil je er in principe dus bij weg. Ik werd onder andere door mijn werk en mijn eigen verwachtingen daarvan in het nauw gedreven, zo voelde dat. Ik wilde weg en keerde daarom naar binnen. Je moet je lichaam dan terug heroveren als leefruimte. En je bewust worden van de ruimte die je wel degelijk hebt.”
Hebben we dan een bepaalde basis leefruimte nodig om ons prettig te voelen?
“Precies, en dat begint dan bij je eigen lichaam. Maar ook: onderzoek laat zien dat mensen die in armoede leven slechtere beslissingen nemen. Dat duidt er voor mij op dat als je een tekort hebt, je in een survivalmode gaat die je geest vernauwt. Je hebt geen ruimte meer om creatief of flexibel te zijn. En dat is in onze samenleving ook een van de belangrijkste dingen. Hierom ben ik ook erg blij dat we het thema ruimte bedacht hebben. Het raakt aan veel onderwerpen.”
In welke ruimte in huis ben jij het liefst?
“Dat is onze woonkamer. De woonkamer is de plek waar alle fijne dingen gebeuren. Dat is waar mijn kind aan het opgroeien is. Er staan klimtoestellen en we hebben het fijn en warm ingericht. Ook staat hier onze eettafel waar we verschillende goede ontmoetingen mogen hebben.”
Wat mag er voor jou niet ontbreken in een prettige ruimte?
“Licht is heel belangrijk. Daglicht of juist sfeerlicht. En planten om een natuurlijke leefruimte te creëren.”
Wat betekent ruimte voor jou in je persoonlijke relaties?
“Een klein voorbeeld over mij en mijn geliefde: wij waren de eerste 3 jaar van onze relatie enorm verliefd. Een lange symbiotische fase. Dat was geweldig, maar de laatste tijd komen we er steeds meer achter hoe fijn het kan zijn als je meer ruimte hebt in je relatie. Ergens ben je in die eerste fasen een heel erg afhankelijk van die andere persoon. Een mooi symbolisch moment: afgelopen oud en nieuw vierden we los van elkaar. We hadden allebei andere behoeften bij het invullen van die avond. Dat kon en dat voelde goed. De ruimte was er om onafhankelijk van elkaar iets te kunnen doen, en dan weer samen te komen.”
Wat kan ‘nadenken over het concept ruimte’ mensen brengen? Hoe is het relevant?
“Het nadenken erover is vooral interessant, maar het erváren van ruimte is waar het om gaat. Je raakt tegenwoordig gewend aan drukte en daardoor neem je het maar voor lief. Maar als je ontdekt dat het anders kan en je meer ruimte neemt of krijgt, is dat volgens mij heel waardevol. Dat kan echt een omkering zijn.
Dingen die aan je trekken beperken je levensgeluk. Dat weet ik ook uit eigen ervaring. En in aanvulling daarop: als het om de vragen ‘waarom ben ik hier’ en ‘waarom doe ik wat ik doe’ gaat: daar hebben we gewoon voldoende ruimte voor nodig. Zingeving is wat mij betreft de zin erván en de zin er ín. Je moet een stapje terug doen van alle drukte en volheid, en dan kan die ruimte zingeving dus ook weer nieuw leven inblazen.”
Hoe verhouden fysieke ruimte en abstracte ruimte zich tot elkaar?
“De fysieke ruimte kan ons wat leren over de innerlijke ruimte. Innerlijke ruimte of volheid ervaren we allemaal. Maar hoe ga je daarmee om? Het mooie is dat in elke religie dit element ook terugkomt: as above is below. Tussen het reële en het geestelijke zit een verband.
Een voorbeeld: zoals in een fysieke ruimte daglicht belangrijk is, is ook in je innerlijke ruimte daglicht belangrijk. Dat was je bezighoudt, dat dat gezien kan en mag worden. Dat je open mag zijn en niet te veel dingen van jezelf verstopt. Dat is een grote uitdaging. Maar iedereen heeft dat raam nodig voor wat daglicht.”
Zit er een doel verbonden aan jullie avonden bij Zinnig Noord? Of blijft die ruimte open?
“Uiteindelijk draait het om de mensen die komen op zo’n avond en hun beleving. Maar de weg waarop we mensen community willen bieden en hen bronnen aanreiken om over zingeving na te denken is ook belangrijk. Dat heeft voor ons te maken met het vormgeven en het ontdekken van zingeving en de rol van religie in de toekomst. Dat doen wij dus door de tradities weer de ruimte te geven.
Want een probleem van onze tijd is volgens mij ook dat we tevéel ruimte ervaren. We hebben veel vrijheid gewonnen op het gebied van religie en zingeving.”
Een beklemmende vrijheid?
“Ja, en een verwarrende vrijheid. En dan is de vraag: wat is nou de balans tussen open ruimte en ingevulde ruimte? Religie kan helpen om die overdreven open ruimte in te kaderen. We kunnen als mensen niet zo goed omgaan met onbeperkte mogelijkheden, kijk naar de keuzestress die nu veel voorkomt. Het doel moet dus niet zijn om alle kaders alleen maar open te breken en een zo open mogelijke ruimte te creëren. Maar kijk ook juist naar hoe je het wil invullen. En dan zijn religieuze, spirituele en filosofische tradities volgens ons bij ZIN wel belangrijk. Als je geen eigen ideeën hebt over wat jou te doen staat, wordt dit al snel ingevuld door het collectief (zeg bijvoorbeeld Instagram-normen) en de verwachtingen die er bestaan in een maatschappij.”
‘Over wat jou te doen staat’… dat klinkt mij heel existentieel in de oren.
“Ja, precies. Dus dan kom je bij zingeving uit. Wat is het kader waar vanuit je leeft? Waartoe ben ik hier? Als je dat als rode draad durft te nemen, is het makkelijker om keuzes te maken. Dan zijn veel problemen ook bijzaak.”
Waarom hebben we Zinnig Noord dan nodig, want dan kunnen we het ook allemaal voor onszelf uitzoeken?
“Een enkeling zoekt dat helemaal voor zichzelf uit, maar niet iedereen lukt dat. Voor veel mensen is zingeving een heel relationeel ding. Het heeft te maken met andere mensen: voor wie maak je een verschil of hoe ga je om met je familie. Dus zingeving onderzoeken moet wat mij betreft ook echt in een community plaatsvinden.”
De eerstvolgende avond van Zinnig Noord is aanstaande woensdag 22 januari om 20:00, in de Tolhuistuin. Thema: ruimte in je relatie! Klik hier voor kaarten en meer informatie.
