Bekijk de video (3 minuten) met Anouk Dorfmann. Het interview gaat hieronder verder Bron: www.youtube.com

Anouk Dorfmann (31) voelt als kind een sterke verbondenheid met het jodendom, door haar joodse vader. ‘De Hebreeuwse liederen, de talen en het eten’ zijn onderdeel van haar lijf en haar systeem. Wanneer ze er op achtjarige leeftijd achter komt dat ze niet officieel joods is omdat haar moeder niet joods is, besluit ze toe te willen treden tot het jodendom. Nu leidt ze een modern orthodox leven met haar man en twee dochters.

Waar groeide je op en wat waren belangrijke waarden in jouw gezin?

“Ik ben geboren in Haarlem en getogen in Enkhuizen. Mijn moeder is van Nederlandse afkomst, christelijk opgevoed en mijn vader is Joods en is in Frankrijk opgegroeid. Hij heeft een Algerijnse moeder en een Franse vader van Russische afkomst. Medemenselijkheid stond hoog in het vaandel in ons gezin en het belang van een openheid naar allerlei verschillende mensen.”

Hoe kwam je erachter dat je niet joods was?

“Op mijn 8e hield ik een spreekbeurt op school over het jodendom. Mijn vader had mij van kleins af aan verteld dat hij joods was en dat ik ook joods ben. Toen ik door de informatieboekjes aan het bladeren was voor mijn spreekbeurt, kwam ik erachter dat ik niet joods was omdat ik geen joodse moeder heb. Ik vond het enerzijds typisch joods en mooi om de vrouw zo’n krachtige rol te geven. Maar het voelde ook heel oneerlijk. Bij mij is het dan toevallig ‘de meneer’ en niet ‘de mevrouw’. Ik voelde als heel snel dat ik het hier niet bij wilde laten zitten.”

Waarom wilde je graag joods worden?

“Als kind voelde ik al een sterke verbondenheid met het jodendom, door de muziek, de taal, het eten. Mijn vader had een paar Jiddische cd’s, Ladino Hebreeuws, ik zong die liedjes mee op mijn kamertje en het voelde toen al alsof die talen onderdeel waren van mijn lijf, alsof die talen in mijn systeem hadden gewoond, ook al had ik nog steeds geen idee waar ik over zong. Door dat soort dingen werd die verbondenheid sterker en voelde ik ‘dit kan niet anders, dit ben ik!’

In die tijd, als achtjarig meisje, had ik een denkbeeldig vriendje ‘Simcha’ (‘vreugde’ in het Hebreeuws). Simcha is ontstaan op het moment dat ik erachter kwam dat ik niet joods was. Hij had een heel leuk rond brilletje en pijpenkrulletjes: een heel vroom joods jongetje. Hij was eigenlijk overal wel bij me in de buurt. Zeker in moeilijke situaties, als ik het even niet meer wist. Hij wist waar ik mee worstelde.”

Wanneer ben je begonnen aan het proces van officiële toetreding tot het jodendom?

“Dat punt is moeilijk te bepalen. Een belangrijk punt is het overlijden van mijn grootmoeder geweest. Zij was de laatste joodse vrouw in de familie. Vlak voor ze doodging heeft ze een sieraad aan mij gegeven, een broche die ze had gekregen van haar moeder. Een sieraad dat van joodse vrouw op joodse vrouw generaties lang werd doorgegeven. Ik wilde het sieraad graag doorgeven aan mijn kinderen. Toen wist ik dat ik joods moest worden.

Toen ik startte aan het proces van toetreding ben ik in eerste instantie begonnen bij een liberaal joodse gemeente. Halverwege de cursus wist ik ‘ik wil het hier niet bij laten zitten’. Voor volledige erkenning – want ik wilde dat het op de hele wereld erkend zou worden en dat mijn kinderen niet tegen hetzelfde probleem aan zouden lopen – moest ik orthodox joods worden. Dat orthodoxe leven beviel me eigenlijk wel heel erg goed. Ik merkte dat ik daar veel baat bij had. Toen ben ik in gesprek gegaan met orthodoxe rabbijnen. Dat heeft 2 à 3 jaar geduurd.”

Stories_of_Belonging-Anouk-Dorfmann_2

Wat heb je allemaal moeten doen om orthodox joods te worden?

“Ik had me verheugd op veel intellectuele uitdaging maar leren stond niet echt centraal in het traject. Officieel volgens de joodse wet moet drie keer de deur in je gezicht worden dichtgegooid: je mag er niet in, je mag niet meedoen, kom over 1 jaar maar weer terug. Na drie keer afgewezen te zijn moeten ze je verwelkomen, dan weten ze of iemand oprecht is.

Het ging bij mij anders. Eigenlijk was het vooral: mailen, bellen en geen antwoord krijgen, dus in de wacht gezet worden en horen: de rabbijn is de komende tijd niet beschikbaar. Drie maanden lang steeds niets horen. Daarnaast moest ik gezien worden met de goede mensen. Ik werd heel erg aangekeken op hoe ik er uitzag, wat ik uitstraalde. En ik had wel een aantal boeken gelezen over ‘hoe je je zou moeten gedragen als joodse vrouw’ en daar herkende ik mezelf niet in. Want: niet zingen in het openbaar dat is voor mij als zangeres sowieso al vrij ingewikkeld. Niet dansen, geen alcohol drinken als je eigen man er niet bij is, niet hard lachen.. voor mij ging joods leven juíst daarom! Tenminste dat was het beeld dat ik had.

Het voelde heel frustrerend dat mijn hele toekomst van die rabbijnen afhing. Ik voelde me redelijk machteloos omdat ik met bepaalde mensen niet gezien mocht worden. Het ergste punt was dat ik met Jules – die nu godzijdank mijn man is – niet meer om mocht gaan. We moesten het contact verbreken want anders zou ik niet joods worden. Dat was het moment dat iets in mij omsloeg, dat ik veranderde in een soort pitbull als het ging om het contact met de rabbijnen: nu zullen ze ook gek van mij worden. Ik bleef bij ze aankloppen tot ik een reactie kreeg.”

Wat heeft je doen besluiten door te gaan met het orthodoxe traject?

“Ik wist waar ik het voor deed. Ik had heel helder voor ogen dat ik een joods leven wilde gaan leiden. Het zit er nu al teveel in, ik kan nu niet meer terug. En ik zag de waarde van een orthodoxe levensstijl. Ik wilde de oorsprong, en het aller strengste, het meest intens, dat wilde ik weten en dat wil ik ook aan den lijve ondervonden hebben. Wanneer ik dat heb ervaren, kan ik altijd nog kiezen hoe ik mijn joodse leven zelf vorm wil geven.
Daarnaast wilde ik ook aan mensen laten zien, die dachten dat ik geradicaliseerd was -want dat kreeg ik vaker te horen – dat ik nog hetzelfde meisje ben en dat het wél het juiste was om te doen.

Je voelt je zowel in de orthodoxe als liberale gemeenschap thuis maar ook weer niet. Hoe zit dat?

“Mijn levenswijze is orthodox en mijn denkwijze is liberaal. In de liberale gemeente voel ik me soms een soort alien omdat ik een orthodoxe levensstijl heb maar in de orthodoxe gemeenschap merk ik dat ik tegen veel dingen aanloop. In de orthodoxie is de dienst bijvoorbeeld erg ingericht op mannen. Dat besefte ik me toen ik moeder werd van twee dochters. In de orthodoxe wereld in Nederland is er niet heel veel ruimte voor een meisje om met haar bat mitswa (volwassenwording van de vrouw) iets te lezen uit de Thora en dat kan bij de liberaal Joodse gemeenschap wel. Ik denk dat ik heel leuk tussen al die hokjes doorloop.”

Wat betekent het jodendom voor jou?

“Ik adem het, ik zing het, ik leef het helemaal. Het zit in de beslissingen die ik neem, in de opvoeding die ik geef, het zit in mijn huis. Het zit in mijn systeem.
Een deel is de geschiedenis, een deel is liefde voor Israël. Een deel is religie en ook echt met godsdienst bezig zijn. Een deel is cultuur: gewoon lekker een bordje kippensoep haha.”

Hoe praktiseer je het jodendom?

“We leven een modern orthodox joods leven: we vieren joodse feestdagen, we houden sjabbat – we gebruiken geen elektriciteit, we koken niet op sjabbat. We beleven het joodse huwelijksleven. Dat houdt in dat we met mijn menstruatiecyclus dicht bij elkaar en los van elkaar leven. Op het moment dat ik ongesteld word, dan schuiven we onze bedden uit elkaar en dan hebben we eigenlijk twee weken dat we elkaar niet aanraken. Wij hebben er zelf ook baat bij. Je gaat op een andere manier communiceren. De kleinste aanraking wordt spannend. In deze tijd waar alles voor het grijpen is, haalt dat de focus naar waar het voor ons omgaat. Ik vind het iets heel moois aan het jodendom dat leven en dood eigenlijk nooit gemengd mag worden. Op het moment dat je menstrueert dan wordt er iets afgevoerd dat potentieel leven had kunnen zijn.

Daarbij ben ik gaan geloven dat er ook echt een hogere macht is doordat alles zo vernuftig in elkaar zit. Het wordt al generaties lang zo gedaan en het werkt! Door het volgen van de wetten in de sjabbat ben ik gaan begrijpen dat hier een hogere macht bij betrokken is en het huwelijkse leven iets heiligs is.”

Wat betekent de Joodse gemeenschap voor jou?

“De Joodse gemeenschap is wat het jodendom maakt. Zonder Joden is er geen jodendom. En er is zoveel verloren gegaan van heel veel generaties.
Het is voor mij belangrijk de Joodse gemeenschap te laten herleven. Om een soort joodse levenslust weer hier te laten ontstaan in Enkhuizen en de focus vooral op de vreugde te leggen en ook zichtbaar joods te zijn. Het leven benaderen met humor, alles bediscussiëren, twee joden drie meningen, vooral te focussen op het leuke van de feestdagen en het fijne samenzijn.

‘Op de plek waarop een bloeddruppel valt daar ontspruit kracht en moed’. Uit de ellende die we hebben gekend, kan weer iets moois ontstaan. Ik denk dat we hier krachtiger uitkomen en ik hoop niet angstiger. Ik merk aan mijn generatie dat mensen nog steeds wel angstig zijn maar op een wat strijdbare manier.”

Waarom vind je het zo belangrijk dat we elkaar blijven ontmoeten?

“Op het moment dat je iemand recht in de ogen aan hebt kunnen kijken en je hebt jouw verhaal kunnen vertellen en je hebt je kwetsbaar opgesteld en de ander heeft dat ook kunnen doen dan is de kans dat je diegene gaat haten zoveel kleiner. Ik weet niet of diepgegronde haat dan nog mogelijk is.”

Wat doe je in het dagelijks leven?

“Ik ben moeder van twee dochters en ik ben zangeres en theatermaker. Het is heel belangrijk voor mij om ook via die vorm een verhaal te kunnen vertellen en zeker ook mijn joodse verhaal. Diezelfde ontmoeting te forceren: als mensen 1,5 uur naar je luisteren dan wil ik ze graag mijn verhaal vertellen.
Om de zwaarte behapbaar te maken kan humor een erg prettig middel zijn in mijn voorstelling. Humor en samen lachen is iets heel universeels. Het kan verbinding brengen.”

Waar voel jij je thuis?

“Ik denk dat ik me onderweg het meeste thuis voel. Soms wil ik onderweg zijn naar een fysieke plek door te verhuizen of emigreren. Maar soms is het ook onderweg zijn in spirituele zin. Voor mij zit het niet zo in stenen maar zit het thuis zijn ‘m meer in de mensen waarmee je in dat huis zit. Mensen waarbij ik me plotseling heel erg thuis voel, omdat je ineens iets herkent in iemand anders.”

Dit interview verscheen oorspronkelijk op 14 oktober 2020 en is opnieuw gepubliceerd in het kader van de Nieuw Wij Winterherhalingen.

De Nieuw Wij Academy biedt rond ‘Stories of Belonging’ zowel een lessenserie voor VO en MBO als gespreksstarters voor jongeren aan. Zie www.nieuwwij.nl/academy. Bekijk de dossierpagina voor meer informatie.

U kunt gratis verder lezen

Klik deze melding weg via het kruisje. Maar goede artikelen schrijven kost geld. Steun daarom onze schrijvers en word al vanaf € 5 per maand Vriend/in van Nieuw Wij.

Ik lees eerst het artikel verder.
Roos-Notermans

Roos Notermans

Adviseur

Roos Notermans studeerde aan de Universiteit voor Humanistiek en specialiseerde zich in de humanistisch geestelijke verzorging en kritische …
Profiel-pagina
Al 2 reacties — praat mee.