Klopt het dat je nog steeds aan het ‘zwerven’ bent? 

“Ruim 6 maanden leef ik nu zonder vaste woon- en verblijfplaats en het bevalt uitstekend. Zoals je bij zoveel dingen vaak hebt: dit had ik veel eerder moeten doen. Ik heb bezit nooit als een zorg ervaren, maar als je geen bezit meer hebt dan merk je ineens wat een zorgen bezit geeft. Het voelt als een enorme vrijheid. Ik had gedacht dat een periode van veel korte ‘oppasadressen’ achter elkaar wel onrustig zou zijn, maar dat valt reuze mee. Ik leef nu al sinds september uit mijn koffer en ik merk dat dat helemaal geen onrust geeft. Ik maak in ieder huis waar ik woon en eigen plekje en op dat plekje voel ik me tot nu toe nog steeds erg veilig en gelukkig.”

Veel niet-boeddhisten associëren het boeddhisme met verlichting. In hoeverre is verlichting een doel voor jou?

“Als verlichting een doel voor mij zou zijn dan heb ik volgens mij de vier edele waarheden van de Boeddha niet begrepen. In de eerste edele waarheid zegt de Boeddha dat er lijden is en in de tweede dat de oorzaak van lijden ‘hechten’ of ‘verlangen’ is. Als ik nu zou verlangen naar verlichting dan krijg ik te maken met lijden. Wat ik probeer te doen is zo goed als mogelijk de vierde edele waarheid (het volgen van het achtvoudige pad) na te leven. En misschien volgt daar dan wel verlichting uit, of niet.
Boeddha heeft ontdekt dat je verlicht kan worden door het pad te volgen, maar hij heeft geen garantie afgegeven dat je verlicht wordt als je het pad volgt. Ik volg het pad omdat ik het graag wil, niet omdat ik er wat mee hoop te bereiken. Het pad is het doel, heeft de Boeddha ook gezegd.”

Wanneer is iemand verlicht? En: kunnen mensen met een laag IQ ook verlicht worden?

“Geen flauw idee wanneer iemand verlicht is. Ik denk niet dat je aan de buitenkant kan zien of iemand verlicht is. Ik heb wel een beeld bij mensen die volgens mij een staat van verlichting bereikt hebben. Voor mij is dat bijvoorbeeld Etty Hillesum, een joodse vrouw die overleden is in Auschwitz en auteur van Het verstoorde leven. Ik zou haar een verlicht persoon noemen, maar misschien zijn anderen het daar helemaal niet mee eens.
Ik denk niet dat het iets met IQ te maken heeft. Of misschien ook wel want ons denken kan ons behoorlijk in de weg zitten als wij het achtvoudige pad van de Boeddha willen bewandelen. Het denken loslaten is volgens mij de belangrijkste stap naar verlichting. En dat kan iedereen bereiken, het vergt alleen behoorlijk wat beoefening en discipline om daar aan te werken. Het is namelijk heel fijn en veilig om verhalen van onze gedachten te maken.”

Wat is de grootste grap/flauwekul die je ooit over de term verlichting hebt gehoord?

“Mensen die zeggen dat ze verlicht zijn. Voor mij gaat verlichting voorbij dualiteit, voorbij goed en kwaad. Is verlichting inclusief alles en niet exclusief, er is geen onderscheid. Als iemand zegt dat hij of zij verlicht is, maakt hij of zij onderscheid tussen verlichte en niet verlichte mensen. Ik denk dat je dan nog een heel pad te gaan hebt voordat je werkelijk de staat van verlichting bereikt hebt.”

Hoe groot is de kans dat je over tien jaar geen boeddhist meer bent?

“Wederom geen flauw idee. Hou ik me ook niet heel erg mee bezig. Omdat het boeddhisme vooral een levenswijze is, kan ik me niet goed voorstellen dat ik een hele andere manier van denken zou gaan ontwikkelen, maar alles kan. Als ik last krijg van een ziekte of sterk veranderende omgevingsfactoren kan mijn leven er zomaar heel anders uitzien, zou ik dus best ook eens een heel ander mens kunnen worden. Gehechtheid, verlangen en angst kunnen een mens tot rare dingen bewegen.”

Greco Idema

Greco Idema

Eigenaar Bureau Intermonde

Greco Idema is eigenaar van Bureau Intermonde, een interreligieus advies- en organisatiebureau. De afgelopen jaren ontwikkelde hij (soms …
Profiel-pagina
Al 20 reacties — praat mee.