“Miljoenen dalits wachten al eeuwen op erkenning”

Dit voorjaar was Kiruba Munusamy drie maanden te gast bij Shelter City Nijmegen, om een internationaal netwerk aan te boren en op adem te komen. ‘Voor het eerst van mijn leven ben ik als mens gezien.’

Op de katholieke school bij de sloppenwijk waar ze woonde, kregen de vier hoge kaste-jongens de beste cijfers. ‘Ik snapte niet waarom ik altijd vijfde werd. Op mijn tiende wist ik nog niks van het kastesysteem en dacht ik dat het kwam omdat ik niet katholiek was.’ Munusamy behoort in India tot de dalits, die zo’n kwart van de bevolking vormen.

Dalits vallen buiten de vier dominante kasten van het hindoeïstische kastesysteem en zijn letterlijk ‘outcasts’. Ze zouden geestelijk onrein zijn en alleen geschikt voor werk dat met dood of afval te maken heeft. Werk dat niemand anders wil doen, omdat het de ziel bevuilt en de kans op een betere wedergeboorte ondermijnt. Officieel is kastediscriminatie in India verboden maar officieus werkt het systeem sterk door. ‘De hogere kasten zijn er nog steeds op uit de eigen dominantie veilig te stellen’, aldus Munusamy.

Als derde dochter in het gezin was Munusamy er één teveel. ‘Meisjes zijn in India niets waard, mijn moeder vond het een straf.’ Toch prijst ze haar ouders, vooral haar vader. ‘Mijn ouders wisten dat onderwijs de enige manier was om het beter te krijgen.

Mijn vader wilde dat we alle drie gingen studeren. Arts, ingenieur en advocaat moesten we worden en zo is het ook gebeurd. Mijn moeder heeft zichzelf afgebeuld, ze smeekte mensen op haar knieën om geld te lenen, zodat ze het onderwijsgeld konden betalen. Ik denk dat mijn vader zulke grootse dromen kon hebben omdat mijn moeder zo moedig en sterk was.’

Als advocaat richt Munusamy zich op slachtoffers van kastediscriminatie en –geweld, op seksuele minderheden en gemarginaliseerde mensen. Ook via sociale media laat ze sterk van zich horen, wat de nodige haatmail oplevert. Een paar jaar geleden is ze aangevallen en met een mes verwond. In de flat van Shelter City Nijmegen waar ze drie maanden verbleef, hield ze al die dagen de gordijnen gesloten.

‘Ik voelde me onveilig, jullie wonen hier zo open en bloot. Het duurde even voordat ik merkte dat ik niet bang hoef te zijn.’

In 2014 was Munusamy werkzaam voor de Madras High Court en diende ze een beroep in tegen het ontslag van een transgender politievrouw. ‘Geen enkele advocaat wilde een beroep indienen want die zou kansloos zijn. Er zijn geen wetten die transgenders beschermen, zei men.’ Bij haar research stuitte ze op een VN-resolutie tegen geweld en discriminatie op basis van seksuele oriëntatie en genderidentiteit. ‘India had die resolutie ondertekend, dat overtuigde me dat India zich hieraan moest verplichten.’

Spreektijd kreeg ze niet van de rechters; ze was een junior en dalit. Maar schriftelijk mocht ze haar argumenten indienen. Het werd een pleitnota van 500 pagina’s waar het hof niet omheen kon. Munusamy won de zaak.

Om ook kaste-gerelateerde zaken te kunnen winnen in de strijd met het hooggerechtshof, besloot Munusamy er te gaan werken om expertise op te bouwen en de mores te leren kennen. Geen advocatenkantoor wilde haar hebben, dus besloot ze na lang twijfelen als zelfstandig advocaat te gaan werken, gesterkt door het voorbeeld van dr. Ambedkar.

Deze jurist en politicus van dalit-komaf werkte zich op tot minister van justitie en schreef de grondwet van India die in 1949 van kracht werd. ‘Als je weet wat hij heeft moeten doorstaan… Dat gaf voor mij de doorslag om voor het hooggerechtshof te gaan werken.’

Aanvankelijk had Munusamy nauwelijks één zaak per kwartaal, nu is dat één zaak per maand. ‘De mensen voor wie ik werk hebben natuurlijk ook geen geld om mij te betalen, en er is niemand die mij financieel steunt, dus het is moeilijk. Als ik het even niet meer weet, kijk ik naar een film over Ambedkar, dan vergeet ik alles. Hij is mijn rolmodel.’

Empowerment van dalits, daar draait het om bij Munusamy. ‘Als je uit een sloppenwijk komt, denk je niet aan onderwijs. Ik leer slachtoffers hoe ze aangifte kunnen doen en voor zichzelf opkomen.’ Via Shelter City Nijmegen had ze contact met het ministerie van Buitenlandse Zaken.

‘De politiek hier kan veel voor ons betekenen. Kaste is een ernstige schending van de mensenrechten en moet op elk internationaal platform besproken worden. Ook is het belangrijk dat jullie meer uitwisselingsstudenten met een dalit-achtergrond opnemen. Er is veel zelfmoord onder deze jongeren. Buitenlandervaring geeft hen een breder perspectief op hoe repressief het systeem in India is en dat geeft hen zelfvertrouwen.’

Daarnaast strijdt Munusamy voor meer dalit-professionals in het rechtssysteem. ‘Volgens Ambedkar is het niet onze taak iedereen te veranderen, maar moeten we vechten om balans in het rechtssysteem. Het hooggerechtshof bestaat nu uit 29 mannen en één vrouw, allemaal uit de hogere kasten.’

Een opleiding voor dalit-juristen moet daarbij helpen. ‘Ze krijgen les in mensenrechten, kunnen een netwerk opbouwen, zelfvertrouwen opdoen en hun Engels verbeteren, want aan het hof kom je nergens zonder Engels’, zegt Munusamy. Ook kunnen ze bij haar stage lopen zodat ze voeling krijgen met de cultuur van het hooggerechtshof en de expertise die van hen verwacht wordt.

Intussen probeert Munusamy ook de rechterlijke macht aan de kaak te stellen. ‘Voor mijn promotieonderzoek heb ik allerlei vonnissen verzameld over moorden op dalits en het blijkt dat tot dusver alle daders, op één na, zijn vrijgesproken. Het argument was steeds dat de getuigenissen van dalitomstanders onbetrouwbaar waren. Deze kaste-discriminatie en vooroordelen onder rechters wil ik blootleggen.’

Haar drijfveren? ‘Rechtvaardigheid. Al sinds mijn jeugd zie ik hoe mijn gemeenschap als vuil behandeld wordt. Dalits hebben nooit iemand gehad die hun zaak bepleitte in het hogere rechtswezen. De successen die ik boek zijn niet mijn successen, maar het succes van de miljoenen dalits die hierop al eeuwen wachten.’