Hoe ben je op het pad van de gespreksvoering terechtgekomen?
“Ik werkte bij het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit als beleidsmedewerker; in die rol was ik verantwoordelijk voor het genereren van input voor beleidsnota’s. In de bijeenkomsten die ik organiseerde met stakeholders, wilde ik zowel de harde als zachte stemmen een plek geven in de dialoog.
Hoe creëer je een setting waarin iedereen zich vrij voelt om te vertellen wat hij of zij wil vertellen? Ik merkte dat ik dit proces erg interessant vond, vandaar dat ik mij wilde bekwamen in dit vakgebied. Zo ben ik begonnen als dialoog-facilitator.”
Als dialoog-facilitator probeer je alle stemmen te includeren. Hoe doe je dat?
“Wanneer je met mensen werkt, heb je altijd te maken met diversiteit. Hoe kun je werken met de verschillen? En hoe kun je werken met de dynamiek die ontstaat door de verschillen? Diversiteit en inclusie is geen doel op zich maar een middel waarmee je werkt. Immers, wij zijn allemaal anders, dat is een gegeven. Inclusie betekent dat bepaalde groepen erbij komen, de vraag is dan: waarvoor betrekken wij welke groepen? Waarom is dat belangrijk voor ons? Welke normen en waarden liggen hier ten grondslag?
Als je een hardere stem hebt, is het goed om na te gaan of hetgeen je wilt delen er daadwerkelijk toedoet op dit moment. De zachtere stem zou daarentegen, wanneer hij of zij zich veilig genoeg voelt, iets kunnen doen om beweging te brengen in die dynamiek. Het draait uiteindelijk om de relatie.”
Waarom is het belangrijk om goed te luisteren naar elkaar?
“Wanneer we écht naar elkaar luisteren, dan zien we elkaar. Je neemt geen genoegen met wat je op het eerste moment ziet en je ontdekt meerdere lagen in het verhaal van de ander. Met goed luisteren laten we zien dat we oprecht nieuwsgierig zijn naar de belevingswereld van de ander. Daarnaast ontdek je vaak verborgen kanten van jezelf door naar een ander te luisteren.”
Hoe kan kunnen we écht goed luisteren?
“In de dialoogcursus van de Nieuw Wij Academy ‘Conversations for Change’ leg ik dit uitgebreid uit, maar ik zal alvast een tipje van de sluier oplichten: bij goed luisteren gaat het erom dat je alle informatie krijgt die van belang is. Wat hoor ik? Hoor ik alleen maar de dingen die ik wil horen? Wat kan ik teruggeven om nieuwe informatie te ontdekken? Luister ik om te downloaden of luister ik om te begrijpen? Dit zijn vragen die je jezelf moet stellen.
We zijn erg geneigd om direct advies te geven maar op dat moment leg je jouw perspectief op de ander en vind je geen aansluiting. Luisteren is als een ‘squat-oefening’ (om je beenspieren te trainen, red), het is het vasthouden in het ongemak.”
“Luisteren in de karakters van het Mandarijn bestaat uit vijf delen: 1. Je hebt je oren nodig om te luisteren, 2. Je hebt je ratio nodig om er begrip uit te halen, 3. Je hebt je ogen nodig om te zien wat er niet gezegd wordt en de non-verbale signalen te lezen 4. Je hebt je aandacht nodig en 5. Je hebt je hart nodig om te voelen wat er gezegd wordt. Al deze aspecten neem je mee in het oprecht luisteren.”
Hoe kan ‘goed luisteren’ bijdragen aan verbinding?
“Het is belangrijk om nooit zomaar iets in te vullen voor een ander. Een voorbeeld: ik was in gesprek met iemand die een andere kijk had op zaken dan ik. Deze persoon vraagt aan mij: ‘Komt het misschien door je Chinese achtergrond dat je zo reageert?’ Die vraag kwam op dat moment heel erg binnen omdat ik mezelf allereerst niet als Chinees beschouw – ik ben Taiwanees – dus het is een label dat zij op mij plakt. Ten tweede zie ik het als een ‘forced feeding’ met labels. Ze vraagt niet: ‘lust je deze wortel? Maar ze stopt de wortel direct in mijn mond. Wanneer je een ervaring voor de ander invult, creëert dat afstand en geen verbinding. Daarentegen vind je juist verbinding door naar de ervaring van de ander te vragen zodat hij of zij de ruimte krijgt om zelf het verhaal te vertellen.
Wanneer er niet naar je geluisterd wordt, voel je jezelf klein worden: wat ik vind, doet er blijkbaar niet toe. Het is een vorm van onderdrukking. Dus stel jezelf de vraag ‘wanneer ben ik onderdrukkend naar een ander?’”
Hoe kunnen we mensen stimuleren om die moeilijke gesprekken over maatschappelijke thema’s wel aan te blijven gaan?
Door met elkaar het gesprek aan te gaan en te blijven, geven wij met onze acties invulling aan het begrip ‘communicatie’. Namelijk: in verbinding. Wij reageren op elkaars signalen en werkelijkheden, en maken van individuele belevingen iets gemeenschappelijks. Nieuwe inzichten worden verkregen en gevormd die onze samenleving vitaal maken en houden.
‘Als je tijd geeft aan moeilijk, wordt moeilijk makkelijk’ (een uitspraak van Ish Ait Hamou in de voorstelling ‘JA!’ van Nasrdin Dchar). Vaak zijn juist bij die moeilijke gesprekken, onderwerpen mee gemoeid die belangrijk voor ons zijn. Daarom kan het ons wat schelen, en vinden wij het moeilijk om zaken aan te kaarten. Conflicten en verschillen horen bij het leven en zijn in die zin tekenen van leven. Om moeilijke gesprekken aan te blijven gaan is een zogenaamde ‘groei mindset’ van belang. Wees mild voor jezelf in het uitdagen van jezelf. Oefen niet meteen met iets waardoor je blokkeert, maar kies gesprekken uit om je ‘dialoogspieren’ te rekken. Start bijvoorbeeld bij het oefenen in luisteren om te begrijpen. Luister met aandacht naar de ander. Zie de wereld door de ogen van een ander. Laat je verrassen door dat andere perspectief. Kom tot nieuwe inzichten, in de ontmoeting met de ander.
De zesdelige cursus Conversations for Change van de Nieuw Wij Academy begint weer. De inschrijving is inmiddels geopend.
