“Zonder liefde geen totale overgave en zonder overgave geen liefde”

Je doet de opleiding Imam-Islamitisch Geestelijk Werker aan Hogeschool InHolland. Kun je aangeven wat het verschil is tussen een imam en een islamitisch geestelijk werker?

“De functie islamitisch geestelijk werker vloeit voort uit de functie van imam. De behoefte aan geestelijk werkers binnen de sectoren gezondheidszorg, jeugdhulpverlening, welzijn en detentie neemt al een tijdje toe. De moskee is voor de imam het uitgangspunt. Het werk in de moskee is gericht op de eigen geloofsgemeenschap waarbij voorgaan in de dienst centraal staat. De imam richt zich vooral op de gemeenschap en meer specifiek op de preek. De groep staat centraal en de afstand tussen imam en de gelovigen is relatief groot. De islamitisch geestelijk werker begeleidt veelal individuen, heeft een luisterend oor. De cliënt staat centraal waardoor de afstand kleiner is.
Ik vind alle onderdelen van mijn studie interessant, vooral de onderdelen waarin ik leer hoe ik mensen kan begeleiden en welke mogelijke antwoorden er zijn op vragen die ik kan verwachten. Na mijn studie wil ik in een ziekenhuis als islamitisch geestelijk verzorger gaan werken.”

Begrijp ik nu goed dat zowel mannen als vrouwen imam kunnen worden?

“Ja, een vrouw kan ook imam worden. En: volgens mij volgen zelfs meer vrouwen de opleiding dan mannen.”

In de Bijbel is liefde de belangrijkste waarde, in de Koran is overgave aan de wil van God de belangrijkste waarde. Wat vind je van deze stelling?

“Volgens mij zegt de stelling hetzelfde over beide boeken, alleen is het anders geformuleerd. Mijn ervaring is dat ik me niet kan overgeven aan de wil van God als ik niet van hem houd. De overgave aan God vindt plaats wanneer men gehoorzaamt vanuit liefde. Zonder liefde geen totale overgave en zonder overgave geen liefde. Omdat ik God meer heb leren kennen door zijn eigenschappen, ben ik meer van Hem gaan houden waardoor de overgave gemakkelijker verliep dan ooit.”

Wat zijn voor jou als moslima nou de belangrijkste waarden in het leven? En: botsen die waarden wel eens met de ‘Nederlandse waarden’?

“Mijn belangrijkste waarden als moslima zijn onafhankelijkheid van alles en iedereen behalve van God, vrijheid om mezelf te zijn en te uiten, gematigdheid – ik ben voorzichtig, ik wil niet te conservatief of te progressief zijn – en rechtvaardigheid. Als moslima ben ik me er van bewust dat ik verantwoordelijk ben voor mijn woorden en daden. Voordat ik iets zeg of handel denk ik er eerst goed over na. Ik denk niet dat deze waarden met ‘Nederlandse waarden’ botsen.”

‘Islamitische en westerse waarden kunnen niet botsen‘, zei publicist en docent Youssef Azghari jaren geleden op Nieuwwij.nl. Wat vind je van zijn mening?

“Het gaat erom wat men onder islamitische of westerse waarden verstaat. Als je het hebt over elkaar begroeten, wat Azghari als voorbeeld geeft, dan heb je het eerder over cultuurverschillen. De manier waarop je begroet bedoel ik dan vooral. Want moslims zeggen: ‘Assalamu alaikum’. Hiermee geven zij aan dat zij de ander geen kwaad doen. Dit is een islamitische waarde. Welk gebaar je maakt tijdens het uitspreken van de groet is meestal cultureel gebonden.
Een voorbeeld dat aangeeft dat zijn stelling niet helemaal klopt, is het fenomeen rente. Rente is in de islam niet toegestaan, maar in de westerse samenleving is het vanzelfzwijgend. Ik gebruik deze term omdat ik vind dat mensen in het westen rente als iets normaals beschouwen terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn. Veel mensen hebben hier nog nooit over nagedacht.
Een ander voorbeeld: een botsing tussen islamitische en westerse waarden kan het duidelijkst waargenomen worden wanneer moslima’s gedwongen worden om hun hoofdbedekking af te staan, omdat de hoofddoek geen westerse waarden representeert.”

Wat vind je van het fenomeen ‘vrouwelijke imam’? Is het wenselijk dat vrouwen volwaardige imams kunnen worden in Nederland?

“Als mannelijke imams in Nederland volwaardige imams kunnen zijn, kunnen vrouwen dat ook zijn. Volwaardig zijn wordt niet bepaald door het geslacht, maar door de wil en het doel van de mens. Voor vrouwen is de vrouwelijke imam onbeperkt, zij kan alle handelingen doen die een mannelijke imam doet. De term ‘imam’ in het Arabisch is zowel voor de man als voor de vrouw bedoeld. Ik vind dat de scheiding weg moet. Een imam kan dus zowel een vrouw als een man zijn, het woord ‘vrouwelijke’ ervoor plaatsen is overbodig.”

De laatste jaren zijn er veel discussies geweest over imams die uit Marokko en Turkije werden overgevlogen en dus niet goed integreerden (hun Nederlandse taal was slecht, na 4 jaar weer terug), over imamopleidingen die moeilijk tot stand kwamen en over imams die haat zouden prediken. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de functie van imam of islamitisch geestelijk werker een positievere uitstraling krijgt?

“Imams die haat prediken, vertegenwoordigen hun woede en machteloosheid. Als zij de Nederlandse taal zouden beheersen en de openheid en de mogelijkheid hadden om in een dialoog te gaan, dan waren zij die wel aangegaan. Of deze imams voldoende opgeleid zijn om deze uitdaging aan te gaan is de vraag. Dit probleem kan volgens mij opgelost worden door de moskeeën. Deze kunnen hogere eisen stellen, bijvoorbeeld dat de imam de Nederlandse taal beheerst, een imamopleiding heeft gevolgd en de omgeving en de omstandigheden kent. Ik weet niet of moskeeën imams als HBO-afgestudeerden kunnen betalen, maar de kwaliteit gaat wel omhoog met een imam die een HBO-opleiding heeft afgerond.
Verder is het niet zo dat alleen de functie van imam of islamitisch geestelijk werker een negatieve uitstraling heeft, maar veel wat van de islam afgeleid is. Deze negatieve beeldvorming is mogelijk gemaakt door moslims zelf en door onwetendheid van mensen die weinig tot niets over de islam weten, behalve dan dat de meeste mensen die zich misdragen, volgens de media ‘moslims’ zijn. Om een positievere uitstraling te krijgen is het van belang dat moslims meer kennis opdoen over hun geloof en dat zij zich bewuster worden van hun gedrag. Ook is het belangrijk om kennis te maken met de samenleving, met de mensen om ons heen en om te zorgen voor minder vooroordelen. Mensen twijfelen vaak over de waarde van de imamopleiding, omdat ze denken dat niet alles wordt gedoceerd over de islam. Ook wordt de opleiding onderschat, omdat sommige studenten denken dat ze de opleiding makkelijk zullen halen, omdat ze zelf moslims zijn. Maar mijn ervaring is dat er van alles aanbod komt en dat de opleiding absoluut niet gemakkelijk is.”

Je krijgt 1 miljoen euro om een project te realiseren dat bij je werk hoort. Wat zou je met dat geld doen?

“Al Nisa had een tijd geleden de campagne ‘Echt Nederlands’. Ik zou met die miljoen een vergelijkbare campagne opzetten. Dus: ook grote posters en ook sociale media. Ik zou graag positieve vooroordelen willen creëren. De functie van imam zou een positieve uitstraling gaan krijgen omdat goed geïntegreerde imams positief in het nieuws komen. Centraal zou staan dat mensen nu eens iets van moslims horen en niet iets over moslims.”