Waarom doet u mee met de Keti Koti dialoog-estafette?
“Ik doe mee omdat ik als erfgenaam van de slavernij het belangrijk vind dat mijn stem, samen met andere zwarte stemmen, wordt gehoord in de dialoog over de koloniale geschiedenis van Nederland. Het is goed om gezamenlijk te reflecteren op dat wat was en vervolgens, vanuit het hier en nu, te kijken naar de toekomst.”
Hoe vindt u dat wij omgaan met ons slavernijverleden?
“Ik vind dat de Nederlandse maatschappij haar kop in het zand steekt als het gaat om het slavernijverleden. Ik krijg bij dit onderwerp een wij/zij-gevoel terwijl het slavernijverleden een gedeeld verleden is.
Veelal wordt gedacht dat dit onderwerp zo beladen is dat nazaten van slaven hierover alleen vanuit boosheid en verdriet kunnen spreken. In het verlengde van boosheid en verdriet ligt natuurlijk de vraag wie erfgenaam van de schuld is. Dat laatste roept bij het bespreekbaar maken van dit onderwerp al bij voorbaat weerstand op.
Tijdens discussies over dit onderwerp wordt in mijn ervaring, zeker op social media, gretig gebruik gemaakt van dé debatdoders, de woorden ‘slachtofferrol’ of ‘gezeur’. Die maken een gesprek soms uitermate vermoeiend omdat op zo’n moment de focus van de dialoog of discussie verschuift naar het ontkrachten van die oordelen.”
Wat moet er gebeuren om ook in dit verband te komen tot een ‘nieuw wij’ in Nederland?
“Er mag meer vanuit wederzijdse kwetsbaarheid gesproken worden. Een nazaat van slaven die het verleden bespreekbaar kan en wil maken wordt niet uitsluitend gedreven door boosheid en verdriet. Het is belangrijk dat dialoogpartners hun zintuigen openstellen voor wat die andere beweegredenen zijn.
Een van de voorwaarden om te kunnen spreken van een ‘wij’ is dat we afstand nemen van het woord tolerantie. Tolerantie betekent voor mij dat iets dat wezenlijk anders is, alleen onder bepaalde voorwaarden welkom is. Deze definitie heeft gevolgen voor hoe een zwarte stem zich mag mengen in het maatschappelijk debat over het slavernijverleden of andere onderwerpen waarbij gelijkwaardigheid tussen Nederlanders een rol speelt.
Dit vind ik geen definitie van wij. Om tot een ‘wij’ te komen zouden we het woord acceptatie moeten gebruiken. Acceptatie betekent dat we elkaar ondanks de verschillende invalshoeken van waaruit we naar maatschappelijke zaken kijken een onvoorwaardelijk gelijkwaardige stem geven.”
Andwele Dwight Illes is apotheker in Amsterdam.
