Islamnota’s PKN: Gemiste kans!

De nota’s hanteren de aloude ‘truc’ van de meetlat: in dit geval die van de christelijke orthodoxie van de tweenaturenleer van Christus (afgekaart in 4e eeuw) en de daarmee verbonden leer van de Drie-eenheid (6e eeuw). Daar wordt de islam vervolgens naast gelegd. De conclusie kan dan nooit een andere zijn dan dat de islamitische interpretatie van Christus zo anders is dat wel sprake moet zijn van een andere godsdienst. In de islam is Christus ‘slechts’ een rasoel, een profeet die een goddelijke boek gebracht heeft, het Evangelie. Gemakshalve wordt ook voorbijgegaan aan het feit dat tal van christenen zich niet (meer) in deze dogma’s van weleer herkennen.

De meetlatmethode, wie hem ook maar hanteert, leidt per definitie rechtstreeks tot dezelfde conclusie: wij hebben het theologische gelijk aan onze kant. Dat die methode niet deugt, wordt overigens opmerkelijk opzichtig erkend ten aanzien van het jodendom: hen wordt ‘gegund’ een eigen weg naar God te hebben.

Het oordeel over jodendom en islam is daarmee hopeloos inconsequent. Wij zeggen: elk mens heeft een eigen weg naar God. Naar gelang zijn/haar religieuze context, ofwel waar de wieg heeft gestaan, wordt er invulling gegeven aan die weg met bijbehorende cultuur, taal en theologie. Het begint altijd bij de bron van vertrouwen die in ieder mens gelegd is.

Wollig en warrig gaan beide nota’s aan het principiële uitgangspunt voorbij dat elk mens een mens van de Ene God is. Een mens is mens omdat zij/hij het leven ingeademd krijgt van de Geest. Ongeacht in wiens naam, in welke openbaring en in welke belijdenis men gelooft. In ons geval kan Herman als christen aan Enis uitleggen hoe hij dat gegeven in Jezus Christus terug kan vinden. Enis kan als moslim aan Herman uitleggen wat hij in de Koran daarvan herkent. Wij ervaren dat als een diepe verrijking. We zien de goddelijke opdracht: onze neuzen moeten de kant van de humaniteit op.

Onze tijd vraagt om de vervanging van de meetlat door brugdelen. Bruggen bouwen betekent niet verschillen wegpoetsen. Het betekent elkaars (theologische) identiteit accepteren als waarheid. Een wereldbeeld waarin alles in de context van de eigen ‘correcte’ theologie geplaatst wordt, heeft als enige uitkomst doorgaande, diepe verdeeldheid en wantrouwen. We zien dagelijks de noodlottige gevolgen.
Vanuit de gezamenlijk ervaren goddelijke opdracht om de wereld tot een rechtvaardig en barmhartig thuis voor mens en dier te maken kan vervolgens gewerkt worden aan een breed gedragen, en door de verschillende religies gevoed, maatschappelijk en moreel kompas. Denk aan het tegengaan van de voortdurende ontmanteling van solidariteit, het terugbrengen van mensen tot economische eenheden of de almaar voortdurende belasting van de natuur. En, niet te vergeten, het bewerkstelligen van vrede. Dat is pas positiebepaling.