Petities laten altijd enige ruimte voor interpretatie, dat brengt het genre met zich mee. Hieronder beschrijf ik hoe ik de petitie heb opgevat. Ik steek mijn hand er niet voor in het vuur dat iedere ondertekenaar de petitie net zo heeft gelezen als ikzelf, maar volgens mij doe ik recht aan wat er staat. Veel meer in elk geval dan Tijs van den Brink.
De petitie bevat vijf stellingen. De eerste twee gaan over het wezenlijke onderscheid tussen kerk en staat. Hier wordt direct duidelijk gemaakt dat het christelijk geloof nooit een politieke ideologie kan zijn of moet worden. De kerk vaart een eigen koers, ongeacht of de zetels naar rechts of naar links gaan. De laatste stelling doet dat nog eens dunnetjes over: wie het christelijk geloof tot politieke theorie wil maken, wil iets onmogelijks.
Daar is geen woord Chinees bij, lijkt me.
Tussen die belangrijke onderscheidingen in staan twee stellingen die proberen iets te zeggen over wat ‘christelijk’ dan wel is. Verwacht in zo’n petitie geen uitgewerkte catechismus, uiteraard, maar wat er gezegd wordt, liegt er niet om: het christendom is een uitnodigende religie, ‘christelijk’ wordt men door genadige adoptie, het christelijk geloof kan niet gebruikt worden om mensen buiten te sluiten (vijanden liefhebben), en ‘barmhartigheid’ is het fundament van een christelijke cultuur. Over alle formuleringen valt te twisten en er kan vast nog meer bij, maar op zichzelf kan ik hier best voor tekenen.
Wat maakt Tijs van den Brink hiervan? Een verbijsterende warboel:
1. In plaats van eerst eens te kijken wat de petitie zegt en de structuur ervan te zien, gaat Van den Brink los op twee uit hun context gerukte zinnen in het derde en vierde punt van de petitie (de stellingen die gaan over wat ‘christelijk’ is). Van den Brink leest die alsof de opsteller en ondertekenaars hier een politiek programma schetsen: gooi de grenzen open. Dat is een heel rare manier van lezen, omdat hij de eerste twee stellingen en de vijfde geheel negeert. Het lijkt me overduidelijk: als een petitie sterk benadrukt dat christendom geen staatsideologie is, kun je de stellingen over wat ‘christelijk’ is, niet lezen alsof het politieke stellingen zouden zijn. Althans, het kan wel als je per se wilt (de theocratie werpt immers lange schaduwen), maar dat is dan voor rekening van Van den Brink.
2. De ondertekenaars zouden de Bijbel laten ‘buikspreken’. Van den Brink onderbouwt dit als volgt: “In Galaten gaat het niet over een welkomstcultuur. Paulus stelt daar dat iedereen welkom is bij Jezus Christus”. Het woord ‘welkomstcultuur’ wordt niet gebruikt in de petitie (maar het klinkt wel lekker actueel-rechts, zo’n verwijzing naar Merkel). Verder wordt duidelijk gezegd in de petitie dat men christen wordt “door genadige adoptie door een liefdevolle Vader”. Van den Brink negeert dat, want hij wil de ondertekenaars laten zeggen dat zij met een naïef beroep op Galaten 3:28 de grenzen willen opengooien voor vluchtelingen. Maar dat zeggen zij dus niet. In het licht van de eerste twee stellingen en de laatste is immers duidelijk dat ook Galaten 3:28 niet zomaar gebruikt kan worden als bron voor Nederlands immigratiebeleid.
3. Van den Brink vindt dat de zorgen van mogelijke Roos- of Baudet-stemmers door zouden moeten klinken in de petitie. “De opstellers reppen met geen woord over de problemen die een welkomstcultuur ook kenmerken en hoe daarmee om te gaan”. Het lijkt me echter glashelder dat de bewuste zinnen uit het derde punt van de petitie niet gaan over een ‘welkomstcultuur’ van Nederland. Zij gaan over wat ‘christelijk’ is, en daaruit volgt ook direct (voor wie het nog niet snapte) dat je ‘christelijk’ dus niet zomaar moet verbinden met het landsbestuur, want dan gaan er dingen mis. Dus de bewuste zorgen (al dan niet terecht) zijn helemaal niet het punt van de petitie. Het enige punt is: als je die zorgen wilt vertalen in politieke ideologie, laat dan het christendom er svp buiten – tenzij je heel duidelijk maakt wat je ermee bedoelt en inderdaad recht probeert te doen aan het hele christendom.
Ik laat nu de persoonlijke aanval op de opsteller van de petitie (Verheij) maar rusten. De ondertekenaars behoren tot verschillende partijen, en de suggestie dat dit een Groen-Linksstuk zou zijn, is dus ondermaats. In de petitie worden trouwens helemaal geen politici genoemd. Wat mijzelf betreft: ik zou ook bezwaar maken tegen een linkse politicus die zegt: ‘Nederland is een christelijk land, dus gooi die grenzen maar open’. Alleen, de laatste tijd waren de linkse politici die een beroep deden op de christelijke cultuur van Nederland tamelijk dun gezaaid, volgens mij.
Conclusie: Van den Brink leest een petitie die het onderscheid tussen christelijk geloof en politiek benadrukt alsof de petitie het omgekeerde beweert. Volgens mij is dat glashelder voor iedereen die de petitie bestudeert.
Wat me dan bijna nog meer verbaast dan het stuk van Van den Brink, is dat hij voor deze slordige reactie zelfs steun krijgt van theologen. Ik voel helemaal mee met pastorale bewogenheid omtrent kerkleden die neigen naar Wilders. Ik beschouw veel van hun zorgen als reëel en beklaag hen dat zij niemand beter hebben om voor te kiezen dan politieke charlatans. Maar vermeng die pastorale betrokkenheid niet met een theocratische of volkskerkelijke impuls, want dan krijg je een onwelriekend mengsel. En als die betrokkenheid uitloopt op een achteloze omgang met de rechtsstaat of op ongelijke behandeling van andersgelovige medeburgers, pas ik.
Les extrêmes se touchent, ook in de opvattingen over het christendom in Nederland.
Nu heb niet alleen ik maar heeft ook Tijs van den Brink bezwaar tegen het Manifest van Alain Verheij cs
(zie m’n reacties op https://www.nieuwwij.nl/opinie/inderdaad-lang-leve-christelijke-cultuur/#comments )
Over het artikel van van den Brink in Trouw wil ik niet te veel woorden vuil maken: hij verschuift het onderwerp en bestrijdt dan deze stropop.
Een strijd tussen rechtse en linkse populisten die nu echt niets meer van christelijke Cultuur te maken heeft.
(Paas geeft helaas geen link naar Trouw, het is https://www.trouw.nl/opinie/-lsquo-christelijke-cultuur-rsquo-is-meer-dan-een-lsquo-welkomstcultuur-rsquo-~a6bde94f/ )
Nog even over Baudet, samen met Wilders de boosdoener
Of Baudet zich terecht of ten onrechte het christendom toe eigent , moeten hij en de manifest-christenen maar uitvechten.
Maar nu is hij te ver gegaan; eerder al. Hij heeft namelijk ook een twitter-bericht geplaatst over de atheïsten, alsof die ook van hem zijn.
“@thierrybaudet
ATHEÏSME IS IN FEITE EEN VORM VAN CHRISTEN ZIJN; EEN SUBCATEGORIE VAN HET CHRISTENDOM.”
Dit gaat echt te ver, dit is niet alleen theologisch onjuist maar ook empirisch.
Dank, Joop, maar de link naar het Trouw-artikel stond ook al in de eerste regel van mijn artikel. Niettemin: beter dubbel dan niets.
Excuus, Stefan, ik heb dus toch weer te snel gereageerd.
Het is je hopelijk duidelijk dat ik geen probleem heb met jouw betoog hierboven.
De kwade trouw (mijn woorden) van van den Brink is ook voor iemand zonder affiniteit met het christendom wel duidelijk.
Ik had het ook zeer verwelkomd als er aandacht was geweest voor het gebruik van de term “joods-christelijk” in dit verband. En nog mooier was het geweest als was gepleit voor het achterwege laten van de component “joods”
Het past beter om niet te reageren op felle kritiek. Dat maakt het statement van de petitie sterker (hoewel ik die zelf niet zou ondertekenen). Deze harde discussie dooft het Lcht en ontkracht het Zout dat de volgelingen van Jezus behoren te zijn. Hij past wel goed in de (joods)-christelijke traditie van discussies en scheuringen. Niet bepaald iets om trots op te zijn. Bovendien is het in tegenspraak met de liefdevolle houding waarop de ondertekenaars zich beroepen t.o.v. vluchtelingen: heb je vijanden lief. Dat is een holle uitdrukking als de onderlinge eenheid en verdraagzaamheid onder christenen ver is te zoeken… Ik zou zeggen: wees blij dat de wereld de joods-christelijke traditie wil beschermen ook al valt er over de wijze waarop veel aan te merken. Laten we hen daarin voorleven. De inhoud van de petitie vraagt bovendien onbedoeld om een nieuwe petitie gericht aan de – in naam – christelijke partijen: scheiding van kerk en staat, omdat Gods Koninkrijk volgens de ondertekenaars niet valt te combineren met politiek… Laten de kerken zich in een tijd waarin zij massaal hun deuren moeten sluiten en christenen de minderheid vormen niet vasthouden aan de geschiedenis van de joods-christelijke traditie, maar zich inzetten voor haar glorieuze toekomst…
Fraai verwoord Stefan. met name het inleidende gedeelte laat zien waar het om gaat.
AMEN!!!
Stefan Paas + Jeroen Kanis,
dank voor jullie Hollandse nuschterheid,
because our GOD is an awsome GOD en HIJ zegt; vreest niet en komt allen tot Mij die vermoeid en belast zijn ………..!!!
Goed zo. Ik had via feedback op het artikel ook al ongeveer dezelfde tegenkritiek op vd Brink geuit.
Wat bezielt die man toch? Maar ja ik ken dit soort geluiden wel uit de zompige moerassen van rechtsgereformeerd denken van lang geleden. Ik dacht dat we daar nu wel aan voorbij waren, maar nee. Tijs zit er nog in. Het is die oude cultuur van das gesunde Volksempfinden van de kleine orthodoxe kerkgemeenschappen. Ooit had de nieuwe dominee van Tholen die uit Indonesië kwam op zondag zijn beide kinderen buiten laten lopen in mooie witte korte broek. Dat kostte hem zijn baan. Van die dingen.
In notabene het Nederlands Dagblad iemand die me begrijpt
Dat is wat voor een atheïstisch boeddhist
Hans Burger legt in https://www.nd.nl/nieuws/theologenblog/theologenblog-wat-is-een-christelijke-cultuur.2512968.lynkx uit, waar het fout is gegaan met de petitie
“Grotendeels wordt dat veroorzaakt doordat de petitie spreekt namens ‘de christelijke cultuur’.
Het was beter geweest te spreken namens ‘het christelijk geloof’. Zo leest Stefan Paas de petitie ook (al staat dat niet in de tekst van de petitie). Tijs van den Brink verbindt ‘christelijke cultuur’ met veel meer, met christelijke politiek, met christelijke mensen, met, tja, wat er allemaal meekomt in ‘cultuur’. En dan krijg je een misverstand van jewelste.”
Ik weet niet zeker of Stefan Paas dit ook bedoelde, maar dan zou ik het met hem eens zijn. Het probleem met Tijs van den Brink is dan overigens niet uit de wereld, maar daar heb ik al genoeg woorden aan besteed, de kloof met hem wens ik helemaal niet te overbruggen.
Nah, meneer Romeijn, dàt is pas Christelijk: ‘de kloof met hem (Tijs)’ wens ik helemaal niet te overbruggen. Wij zijn allemaal kinderen van èèn Vader. Wij mogen van mening met elkaar verschillen……..
Ik geloof dat je dit als compliment bedoelt, Diana, maar ik moet bedanken.
Wat Tijs betreft: ik vertrouw hem eenvoudig niet.
Wat ‘kinderen van èèn Vader’ betreft: letterlijk gebomen is dat nogal incestueus; en overdrachtelijk-religieus genomen denk ik eerder dat qe allemaal als wees geboren zijn.
Meneer Romeijn, ik bedoelde natuurlijk ‘Onze hemelse Vader’ ……..
Dat begreep ik wel, Diana. Alleen probeerde ik op een vriendelijke manier duidelijk te maken dat ik niet in het bestaan van die Vader geloof. Vandaar m’n wees-beeldspraak.
Iets anders, voor degenen bij NieuwWij zoals Verheij, die doen alsof er alleen maar rechtse populisten bestaan.
Wat te denken van de schrijver van dit artikel: http://www.joop.nl/opinies/scum ?
Zou ik toch links populisme noemen, evenals bijna alles in Frontaalnaakt
Linkse populisten verstaan met name de kunst van de understatement niet