“Dementie… er zit een diepte in”

“Je bent aan de verlieskant. Je kijkt naar buiten, maar je neemt niets waar. Je kijkt naar de wind. Is een troost. Je kan niet alles ineens hebben en je kan niet alles ineens krijgen. Maar mettertijd wordt het overhandigd en dan krijg je wat je moet hebben.”

“Onze ziel is meer waard dan al het andere.”

“Ik heb medelijden met de mensen die het licht niet van binnen hebben. Maar als ze ernaar zoeken, zullen ze het vinden.”

“Ik heb met mezelf gepraat en mijn hart heeft geantwoord: ‘Ja’.”

“Er zit een diepte in, als je die openbreekt, komt er een hele wereld tevoorschijn.”

“Ik heb het heerlijk. Ik ben tevreden. Want ziet u, wij zijn van de zonnekant.”

“Het is de allenigheid. Het gevoel van allenigheid. Ik kan het niet. Ik kan het niet oplossen. Niemand kan het oplossen.”

Zoek naar het licht en je zult het vinden. Want ieder mens heeft licht van binnen. Juist in het verpleeghuis word ik daar ontelbare keren aan herinnerd en beleef ik met de bewoners met dementie een zielscontact dat alle verstand te boven gaat. Verlangen naar houvast en perspectief en ervaring van liefde en geborgenheid: het Dementees (hun eigen taal * ) wemelt van de spirituele signalen. Zo voeren de bewoners mij mee naar de diepte van de dingen, naar de binnenkant van het leven. Jawel, de onoplosbaarheid is ten hemel schreiend. Maar de verlieskant kan – kostbare momenten lang – zonnekant worden. Waar het brein wordt ontruimd, weet het hart soms raad en lijkt de intuïtie scherper te worden. Waar de buitenkant wordt gesloopt, komt het aan op onderhoud van de binnenkant en wordt de ziel meer waard dan al het andere.

Maar die ziel wordt wel dag en nacht aangevochten! Dus is zorg voor de ziel van mensen met dementie – kort gezegd: hun orgaan voor wat groter is dan mensen kunnen maken of ziekte kan breken – van levensbelang. Mensen met dementie hebben bondgenoten nodig, bondgenoten van hun diepst verlangen. Mensen die ook hun éigen ziel bloot durven leggen en in alle oprechtheid verbinding kunnen maken met hun eigen bronnen van zingeving. Want spiritualiteit is een domein van uiterste intimiteit. Dus zonder kwetsbaarheid over én weer kan het niet, mag het niet en werkt het niet.

Wat bijna altijd werkt? Zingen! Samen al zingend een lange neus maken tegen de harde levensfeiten, samen schuilen in een lied, samen vieren wat er maar te vieren valt, van kerkdienst tot seizoen viering, van afscheid tot verjaardag. En onderschat nooit de kracht van de kleine dagelijkse rituelen. Van al die gebaren en handelingen die een beroep doen op alle zintuigen en die mensen met dementie verbinden met zichzelf, met hun verleden, heden en toekomst, met elkaar en met wat draagkracht geeft. Evenzovele bevestigingen dat ze bij de levenden horen. Tot hun laatste ademtocht.

“Ik heb uitzicht nodig. Ik wil het graag zien, het leven. Want ik hoor bij de levenden en niet bij de doden. Dat heb ik namelijk mijn hele leven gedaan.”