“Zingeving is een concept van het ego en het denken vanuit de behoefte aan geruststelling en houvast”

Ik ben een nogal radicaal iemand. Ik houd totaal niet van spirituele oneerlijkheid en schijnheiligheid, spirituele kletspraat, spirituele arrogantie of morele superioriteit. Ik heb teveel misbruik gezien onder zogenaamde spirituele teachers en schrijvers. Mensen die niet wezenlijk transformeren en meer bewustzijn ontwikkelen, maar feitelijk de term spiritualiteit misbruiken en gewoon nog steeds vanuit het ego bezig zijn.”

Over welke specifieke thema’s schrijf je?

“Door het leven met mijn handicap in een wereld die daar niet op is ingericht, door mensen die daar iets van vinden of er niet mee overweg kunnen en ook door de dood van mijn moeder op jonge leeftijd, heb ik geoefend in het leren loslaten van verwachtingen. Ik heb ervaren dat daarin werkelijke ontspanning en vrede te vinden is. Dat probeer ik mijn lezers te laten inzien: laat je verwachtingen los en sta jezelf toe samen te smelten met het natuurlijke ritme van alles en iedereen om je heen. Ervaar gewoon rustig wat het met jou, je gezondheid, je leven en je omgeving doet als je de discussie met ‘dat wat is’ staakt. Voel wat er gebeurt als je met je bemoeizuchtige vingers van het leven afblijft en aan het leven zelf overlaat wat er wel of niet moet gebeuren. Mijn terugkerende thema’s zijn: aanvaarding en acceptatie. Ik ben oud genoeg om te durven zeggen dat daar een grote kracht in schuilt.”

Heb je hierin een missie?

“Mijn missie is eigenlijk een heel eenvoudige: gewoon door volledig mijzelf te zijn een klein druppeltje inkt te zijn in de kan met water om van deze akelige wereld en diabolische tijd een iets compassievollere, vreedzame plek te maken. Die komt er niet door maar te glimlachen en alles toe te dekken met ‘ik ben er oké mee en ik stuur je licht en liefde’. Nee, juist door mensen aan te sporen hun (spirituele) ego te laten varen en zich niet tot doel te stellen om ‘verlicht’ te worden, maar om volledig méns te worden. Met alles wat daarbij hoort, je lichte én je donkere kanten.”

Welke boeken van jou zijn populair, welke minder? 

“Van alle 22 boeken staat Ik hou van mij nog altijd bovenaan. Er werden er inmiddels ruim 250.000 van verkocht en het gekke is: hij verkoopt nog steeds. Daarna volgt The Deeper secret, wat mijn internationale doorbraak was. Voor zover bekend is er verder nooit Nederlandse non-fictie over spiritualiteit en zelfontwikkeling geweest die naar het buitenland verkocht werd; internationale doorbraken waren eigenlijk altijd voorbehouden aan de literatuur. Op de derde plaats staat Het Lichaam is perfect. Dat gaat over mijn manier van eten (whole foods plant based), omdat ik steeds meer vragen kreeg hoe het kon dat ik, ondanks het permanente zittende leven in die rolstoel, zo gezond en slank bleef.

Echt onsuccesvolle boeken heb ik nooit gehad. Oh ja, wacht even, “De Zweefteef en De Hufter”, een briefwisseling met Jan Dijkgaaf, iets wat ik zelf misschien wel het allerleukste  boekje vind dat ik ooit gemaakt heb. Mensen begrepen de titel niet, geloof ik. Er is nauwelijks iets van verkocht. Het ging wel heel érg hard tegen hard. Dat waren mensen toen nog niet zo van me gewend.”

Hoe verklaar je die wereldwijde interesse in jouw boeken?

“Als ik kijk naar de gemeenschappelijke noemer, dan is het misschien dat al die boeken no-nonsense van toon, taal en aard waren en heel dicht bij mijzelf lagen. In al die boeken was eigenlijk min of meer de kernboodschap: vrede ontstaat door acceptatie en werkelijke veranderingen die we zo graag willen, gek genoeg ook. Ik ging in tegen de geaccepteerde, en vaak ook door de spirit-business slim vakkundig in stand gehouden krankzinnigheid: ons steeds maar weer verzetten tegen dat wat is en steeds maar weer opnieuw zoeken, sleutelen en streven. Hierdoor ben je hermetisch afgesloten van liefde, geluk en vervulling in het moment. Dit wordt wel eens een toestand van ‘geaccepteerde krankzinnigheid’ genoemd, want er is niets meer dan het Nu, alleen dit moment bestaat. Dus kijk naar hoe je de werkelijkheid tegemoet treedt: omarm je het leven zoals het nu is – of bevecht je het? Accepteer je de uitdagingen van het leven – of verzet je je ertegen? Het aardse leven is een podium waarop we de scenario’s die onze ziel voor de geboorte uitkoos kunnen uitspelen – of negeren. Welke houding we kiezen ten opzichte van ervaringen is geheel aan ons. Er bestaat in dit opzicht niet zoiets als goed of fout. Onze ziel is zich altijd bewust van haar eeuwigheid, het gaat haar om groei. Ze hecht geen enkel belang aan de tijd die daarvoor nodig is.

Ik hoor vaak dat mensen mijn boeken ‘geruststellend’ vinden door díe boodschap. Ik bedien me niet van het opgeheven spirituele vingertje: hard zwoegen en werken aan jezelf, dan kom je er wel. Nee, ik zeg precies het tegenovergestelde: zolang je zoekt, geloof je dus dat er iets te vinden valt wat nog beter en completer is dan dit moment. En dat klopt niet. Het is een spelletje van je ‘ik’. Het laat je op die manier in kringetjes ronddraaien en teleurstelling,  lijden en het chronisch gevoel van tekortschieten en falen zijn het gevolg. Elk idee van een toekomstige bevrijding is namelijk een leugen en houdt de zoektocht in stand. ‘Verder komen’ is alleen maar mogelijk als je beseft dat je zoektocht in de kern altijd het vermijden is van dit moment, en de gedachte bevestigt dat je er nu nog niet bent. Er is echter geen toekomst waarin alles mooier en beter zal zijn. Als we dát gaan doorzien, is het zoeken eigenlijk vanzelf voorbij. Vertrouwen hebben in het proces en niet gehecht zijn aan een bepaald resultaat, is een belangrijke levensles. Vaak weet je niet waarom iets gebeurt, omdat je het geschenk dat erin schuilt nog niet kunt waarnemen. Maar als ik kijk naar mijn persoonlijke leven dan bleek elke tegenslag achteraf gezien altijd een gigantisch cadeau.”

Zijn er volgens jou verschillen in hoe mensen omgaan met hun behoefte aan spiritualiteit?

“Ja, de Westerse spiritualiteit is heel erg ik-gericht en nogal narcistisch en monomaan: Wat wil IK? Hoe kan IK leren loslaten? Hoe kan IK gelukkiger worden? Hoe kan IK rust vinden? Hoe kan ik MIJN leven meer zin, glans en betekenis geven? Het gaat uit van de vraag: wat wil IK van het leven. De meer Oosterse spiritualiteit gaat uit van de vraag: wat wil het leven van MIJ, hoe kan ik bijdragen?

Werkelijke spiritualiteit is je bovendien niet alleen naar binnen richten, maar vooral naar buiten richten. Niet alleen navelstarend met jezelf bezig zijn, maar ook met de ander, met de wereld om je heen, de natuur, het milieu, de dieren bezig zijn. En dus kijken welke impact jouw dagelijkse keuzes hebben op dit geheel en daarnaar handelen. Spiritualiteit heeft niets te maken met self-help, maar met other-help. Het fundamentele aspect van spiritualiteit is dan ook altruïsme. Spiritualiteit is het bevorderen van verbinding en eenheidsdenken. Maar het gaat erom dat je dit ook echt leeft. Het is niet iets wat je, zoals veel Westerlingen het wel zien, alleen op zondag doet. Ik ben geen spirituele cynicus of scepticus, maar ik ben wel ‘spiritueel kritisch’. Ik geloof alleen in spiritualiteit die handen en voeten heeft en weet dat er geen werkelijke spiritualiteit is zonder discipline. Ik ben een stier en ben dus een praktisch mens. Ik geloof in weten, denken en voelen, maar vooral in doen.”

Wat zijn volgens jou de best verkopende thema’s van dit moment?

“De medische benadering van voeding en gezondheid, dus leefstijl- en voedingsgeneeskunde. Dit zullen absoluut de thema’s blijven in de nabije toekomst. Steeds meer mensen gaan het onlosmakelijke en directe verband zien tussen wat ze eten en hoe ze zich voelen. Mensen erkennen steeds meer de kracht van voeding als medicijn en willen de regie over hun gezondheid in eigen hand nemen. Tegelijkertijd is een groeiende groep mensen zich ook heel erg bewust van hun verantwoordelijkheid als het gaat om het milieu, de natuur en dierenwelzijn en wil daar écht iets aan doen en voor laten. Hoe dan ook verplaatst de trend van de fit-girl-achtige boeken zich duidelijk naar goed onderbouwde boeken door artsen, wetenschappers en heel geloofwaardige ervaringsdeskundigen op voedingsgeneeskundig gebied.”

Wat is jouw favoriete boek?

“De stem van je hart van Susanna Tamaro. Er is nooit een boek geweest dat me daarna nog zo heeft geraakt en ontroerd als dat boek – nou ja, op de brieven van Etty Hillesum en Het denkende hart van de barak van haar, na dan. De rauwe, ongepolijste, moedige eerlijkheid die de hoofdpersoon in De Stem van je hart aan de dag legt in een briefwisseling met haar kleindochter, is van een wonderlijke schoonheid. Het boek is no-nonsense spiritualiteit in zijn allerbeste, puurste, ontroerendste vorm. Het is een roman, dus fictie, maar er is nog nooit een boek geweest dat ik spiritueler vond dan dit. Het is echt een boek dat ik koester en wat ik iedereen aan kan raden.”

Wat heb jij zelf met het thema spiritualiteit/zingeving?

“Wie mijn werk kent weet dat ik leef vanuit het besef dat wij leven vanuit een geestelijke oorsprong; dat we als mens meerdere levens hebben waarin we onszelf, verbonden met die geestelijke oorsprong, tot realisatie brengen in het leven; dat de ziel voor de geboorte al een overzicht heeft over het komende leven en de thema’s die in dit leven aan bod zullen gaan komen.

Mijn dagelijkse praktijk bestaat uit telkens weer naar de hoogste waarheid in mijzelf te handelen. Daarom eet ik onder andere geen vlees en geen zuivel of eieren. En omdat ik geloof in meerdere levens probeer ik mijn ‘huiswerk’ hier te doen en naar de realiteit en naar relaties met anderen te kijken vanuit het besef dat alles een weerspiegeling is van een deel van mijzelf waar ik naar mag kijken. Denk trouwens niet dat ik geen confrontaties heb met anderen, whaha, want die heb ik wel. Ik heb een zerotolerancebeleid als het om onzin gaat, zoals negativiteit, afgunst, jaloezie en niksgunners. Mijn Friese kant, denk ik. Die krijgen meteen lik op stuk. Ook dát hoort erbij. Jezelf aan de buitenwereld tonen wie je bent, wat je denkt, wat je voelt, je leren en dúrven uiten zoals je werkelijk bent. Als je nooit iets zegt, alles maar minzaam glimlachend  ‘oke’ vindt, omdat je ‘zo spiritueel leeft’, dan ontneem je jezelf je bestaansrecht en de ander de kans om iets te leren.

Met zingeving ben ik eigenlijk niet zo bezig. Hoe meer je leeft in acceptatie, des te beter je inziet dat de vraag of het leven zin heeft zich alleen maar voordoet in het denken. Het leven zelf houdt zich niet met de zin van het bestaan bezig. Onze honden en schapen hier thuis ook niet. Ze zijn gewoon en leren mij elke dag dat het leven geen zin heeft, maar je leven zelf de zin is. Zingeving is een concept van het ego, en het denken vanuit de behoefte aan geruststelling en houvast. Het ego wil weten waar het aan toe is – niet alleen nu, maar zelfs na de dood! Misschien is de vraag of het leven zin heeft uiteindelijk een verkeerde vraag. Zoals de Oostenrijkse psychiater Viktor Frankl zei in De zin van het bestaan: ‘Het is het leven zelf dat vragen stelt, en wel aan óns. Ons hele bestaan is niets anders dan antwoord geven, ons leven verantwoorden in de concrete beleving van het hier-en-nu.”