Briefwisseling De Ruiter-Wildeman: de tweede brief

Jan Jaap de Ruiter schreef Nourdeen Wildeman vorige week de eerste brief, vandaag reageert Nourdeen Wildeman hierop. Lezers van de brieven zijn van harte uitgenodigd mee te denken en te reageren!

—

Beste Jan Jaap,

Een gesprek over de toekomst van de moslimgemeenschap in Nederland kan gevoerd worden vanuit verschillende perspectieven. Je hebt gekozen voor het perspectief ‘integratie’. Dit perspectief heeft een valkuil en wellicht is het goed dat we hier direct in lijken te vallen.

Valkuilen

Als er iets is wat fundamenteel verkeerd is gegaan in het zogenaamde islamdebat, dan is het de vermenging van de onderwerpen ‘migratie’ en ‘religie’. Wanneer er wordt gesproken over de toekomst van de moslimgemeenschap vanuit het perspectief ‘integratie’, denk ik dat het noodzakelijk is dat we dit onderscheid te allen tijde scherp bewaken.

De reden dat ik vermoed dat we gelijk in deze valkuil zijn gevallen, is de suggestie dat ik wellicht vragen voor jou “als oer-Hollandse kaaskop” heb. Hoewel die aanduiding taalkundig gezien op twee manieren uit te leggen is, vermoed ik dat je hiermee op jezelf doelt. Op die vraag kan ik kort en bondig reageren: ik heb niet één vraag voor jou als oer-Hollandse kaaskop. Ik ben namelijk zélf een oer-Hollandse kaaskop. Ik ben een moslim uit de polder, met Hollandse roots. Als wij ons in het kader van deze briefwisseling ten opzichte van elkaar definiëren, zal dat zijn op de eigenschap wel/niet moslim, niet op etniciteit of cultuur.

Een andere valkuil is om vooral van de toekomst te verwachten wat je hoopt. Deze briefwisseling zal daarop geen uitzondering zijn. Je gaf in jouw brief drie voorbeelden van andere gemeenschappen en de mate waarin zij zijn geïntegreerd. Vervolgens  vroeg je mij welk model mijn voorkeur heeft. Mijn antwoord gaat dus vooral over wat ik hoop. Natuurlijk kan ik mij niet onttrekken aan feitelijkheden en waargenomen trends. Het wordt dus een mix.

Geen van ons beide kan spreken namens de gemeenschappen waar het om gaat, maar ik zie uit naar een goede uitwisseling van onze persoonlijke gedachten over hoop en verwachtingen.

Hugenoten, Joden of orthodoxe protestanten

Het zal je niet verbazen dat er bij ieder van de drie genoemde gemeenschappen aspecten zijn die mij aanspreken of niet. Ik denk niet dat je had verwacht dat ik één van de drie zou kiezen. In eerste instantie hang ik naar het voorbeeld van de Joodse gemeenschap, mede door het belang dat door hen wordt gehecht aan de Joodse identiteit. Het voorbeeld van de orthodoxe protestanten lijkt mij weinig hout snijden, aangezien de geografische spreiding van moslims door Nederland van een totaal andere orde is. Alle modellen gaan trouwens niet geheel op, omdat de moslims niet als één groep naar Nederland zijn gekomen. Maar mijn sterkste aanknopingspunt zit in een specifieke formulering van de integratie van de hugenoten.

Over deze gemeenschap stel je namelijk dat “de hugenoten hun weg in de Nederlandse samenleving hebben gevonden en erin zijn opgegaan”.

Wat ik hoop voor de toekomst van de moslimgemeenschap in Nederland is dat wij onze weg in de Nederlandse samenleving volledig zullen vinden. Wat ik niet hoop is dat wij hierin opgaan. Ik hoop dat wij een volwaardig onderdeel worden van deze samenleving.

Wat betekent dit concreet? Bijvoorbeeld dat de moslimgemeenschap zal deelnemen aan de politiek door middel van eigen partijen. Dat de moslimgemeenschap islamitische scholen zal hebben waar op kwalitatief hoogstaand niveau de taal en geschiedenis van zowel Nederland als de religie gedoceerd wordt. Dat de moslimgemeenschap een eigen stem in de Nederlandse media gaat krijgen, waarin religieuze en contemporaine onderwerpen aan elkaar worden gekoppeld en besproken. Dat de moslimgemeenschap haar normen en waarden met betrekking tot burgerschap en nabuurschap zal inzetten door met stichtingen en particuliere initiatieven een constructieve bijdrage te leveren. Dit alles met behoud van identiteit, met behoud van religie en de daarbij behorende normen en waarden.

Naïef

Ben ik naïef? Ook ik zie dat er sprake is van grote verdeeldheid binnen de gemeenschap. Ook ik zie jongeren het pad van islam verlaten. De verhalen van ex-moslims zijn niet langs mij heen gegaan (hoewel ‘ex-sjiieten’ meestal een betere aanduiding is). Vanzelfsprekend ben ik mij ervan bewust dat er op alle punten die ik noem voorbeelden te over zijn waar dit eerder is geprobeerd en waar mensen binnen mijn gemeenschap hebben gefaald. Tegelijkertijd zie ik steeds meer kundige mensen vanuit verschillende etnische groepen samenkomen om dergelijke doelen te verwezenlijken.

Onderzoeken wijzen uit dat waar in nagenoeg alle religieuze stromingen het bezoek aan religieuze diensten de afgelopen jaren sterk is afgenomen, het juist de moslimgemeenschap is die een andere trend toont. Ik zie geen garantie voor succes. Ik zie wél te veel potentie om te negeren.

A matter of give and take

Overigens heeft dit verhaal twee kanten. Mijn vragen aan jou: wanneer zal de niet-moslimgemeenschap de moslims als volwaardige burgers gaan beschouwen? Wanneer zal niet elke aanvraag voor de bouw van een moskee worden beantwoord met een protest? Wanneer zullen niet bij ieder bericht over misstanden in de samenleving archiefbeelden van vrouwen met hoofddoeken worden getoond? Wanneer zal niet iedere goede actie van een moslimorganisatie met achterdocht worden benaderd? Wanneer zal niet iedere buitenlandse spreker als haatimam worden weggezet?

Eigenlijk vraag ik: wanneer is de rest van Nederland er klaar voor om de islamitische gemeenschap niet langer te tolereren maar te accepteren? We zijn hier namelijk niet te gast, we zijn hier inmiddels geboren en getogen.

De nieuwjaarswens? Ik zou er niet over begonnen zijn. Nu jij mij in jouw brief het goede wenst zeg ik: “en voor jou hetzelfde” (hoewel de vraag over de nieuwjaarswens halverwege januari niet alleen betrekking heeft op mijn principes als moslim maar óók vraag ik me af of het zo laat nog mag vanuit de oer-Hollandse etiquette).

Met gelijke interesse wacht ik op je tweede brief.

Nourdeen Wildeman