Om te beginnen zou ik mij als ‘andersgelovige’ beledigd voelen: de grote hoop waarop alles wordt gedumpt wat niet christelijk en niet atheïstisch is. Hoezo christelijk als normatief? De moslima van dienst nam er evenwel genoegen mee.

Maar pas echt oubollig is de categorisering. De samenleving is allang niet meer in die ‘zuilen’ op te delen, behalve waar het uitgesproken minderheden betreft.

De oubolligheid voorbij

In de jaren dat ik als docent levensbeschouwing verbonden was aan de Hogeschool Zeeland verzorgde ik studiedagen LEVO voor personeel van openbare basisscholen. Sinds daar is doorgedrongen dat je de moderne wereld niet meer begrijpt zonder enige kennis van religie, is de belangstelling voor dat vak toegenomen.

Steevast begon ik de eerste dag met de confronterende vraag: ‘Geloof je in God?’. Ik nodigde de deelnemers uit om hun antwoord uit te drukken in een positie in het lokaal. Wie het een impertinente vraag vond of er anderszins geen raad mee wist mocht blijven zitten. De neezeggers mochten plaatsnemen in een van de hoeken, de jazeggers in de hoek diagonaal daartegenover en wie twijfelde kon ergens tussenin zijn plaats kiezen, al naar gelang zijn overtuiging of beleving.

Gemiddeld waren er zo’n twee à drie van de twintig deelnemers die bleven zitten, ongeveer hetzelfde percentage profileerde zich in de ene hoek als atheïst, en dat was ook het aantal jazeggers. De rest koos ergens tussenin positie, over de hele lijn van hoek naar hoek, een opvallend grote groep in het midden.

Vanuit dezelfde werkervaring ken ik het christelijk onderwijs. En ik weet zeker dat de verschillen niet heel groot zouden zijn!

Heb je even?

Ik richt nu de camera op die meerderheid tussenin. Op hen dus die zich niet zouden laten opsluiten in de categorieën van de Bijbelquiz! In het rondje keuzeverheldering varieerden de antwoorden als volgt:

Ik ben agnost. Ik geloof wel dat er iets is. Het hangt er vanaf wat je onder geloven verstaat. Het hangt er vanaf wat je onder God verstaat. Heb je even? God is voor mij mijn hoger zelf – geldt dat ook als geloven? Ik wil geen stellig antwoord, ik wil blijven zoeken. Ik geloof niet in God maar ik heb soms wel een kosmisch  gevoel dat je misschien religieus zou kunnen noemen. Ik geloof niet, geloof ik, maar vreemd genoeg bid ik af en toe wel. God is wat ik God noem. Het heimwee dat ik soms voel…  

Uit de vele gesprekken die ik naar aanleiding van deze studiedagen heb gevoerd komt één constante naar voren: in ieder mens schuilt een verlangen. Het verlangen om de volledige werkelijkheid te ondergaan.

Hoe kan zich dat uiten?

Iedereen is een mysticus

Bij het zien van ‘een prachtig oerwoud met vijftig tinten groen’ schreef een mij bekende wereldreiziger op zijn blog: ‘Soms kom je terecht op een plek die je de adem beneemt. Het zijn van die momenten dat je je enorm nietig en tegelijk King of the World voelt’.

Ik weet dat deze persoon zich gelovig noch ongelovig zou noemen, christelijk noch onchristelijk, kerkelijk noch buitenkerkelijk. Dergelijke indelingen zijn voor mensen als hij niet eens meer een item.

Wie eenmaal zo’n ervaring heeft gehad verlangt naar meer. Het is het mystieke oergevoel dat ieder mens van nature heeft. Mystiek is geen gevorderde religie, maar gaat er hooguit aan vooraf. Het is het universeel menselijke vermogen om te ervaren hoe uitersten – zoals nietig en goddelijk – bij elkaar komen en samenvloeien in een alles overstijgende eenheid.

Die eenheid interpreteer ik als liefde.

Lang niet iedereen is religieus, maar wel is iedereen een mysticus.

Koester dat – niet om gelovig te worden maar als levenskunst.

WIM JANSEN DSC00988 uitsnede

Wim Jansen

Theoloog, schrijver en dichter

Tot zijn emeritaat in 2015 was Wim Jansen (1950) predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg. En hij …
Profiel-pagina
Al 6 reacties — praat mee.