Hoe kies ik als christen?

De ludieke Nieuwwij-coalitie zorgde voor menig gefronste wenkbrauw, want geen enkele christelijke partij haalde het. Zeker op het gebied van het vluchtelingenvraagstuk is bij christelijke partijen niet altijd een consistente christelijke lijn te ontdekken. Maar het christendom is toch veel meer dan dat? De petitie van Alain Verheij, waarin hij met vele boegbeelden uit de kerkelijke wereld pleit voor échte, onbevooroordeelde politiek, laat zien dat een christelijke stem wel degelijk bestaat. Het is de vraag hoe christenen religie en politiek met elkaar kunnen verenigen.

Laat ik proberen uit de leggen hoe ik mijn geloof meeneem in mijn analyse van de uitdagingen van deze tijd. Christelijk opgevoed, stemde ik als kersvers stemgerechtigde één keer op het CDA. Want zo hoorde het: je stemt op een christelijke partij. En de gereformeerde splinterpartijen die later samen de ChristenUnie zouden vormen, konden mij onvoldoende verleiden.

Idealen

Verloor ik mijn geloof toen ik als student voor GroenLinks koos? Nee, allerminst. Maar mijn kijk op de Bijbel en mijn levensvisie zijn toen wel veranderd. Langzaam maar zeker ontdekte ik hoe oneerlijk en onrechtvaardig de wereld in elkaar zit. Miljardairs die individueel evenveel kapitaal bezitten als honderdduizenden anderen samen, die zich nauwelijks kunnen ontplooien.

Ook in eigen land groeit de kloof tussen arm en rijk. Er zijn mensen die grof geld verdienen aan het produceren van wapens waarmee anderen worden omgebracht in een strijd om macht en geld. Overheden betalen dit. In rijke landen consumeert de bevolking zoveel dat dit de ecologische draagkracht van de aarde te boven gaat, ook ten koste van mensen elders en toekomstige generaties. Sociale gerechtigheid, duurzaamheid en vrede: ze zijn kortom heel hard nodig. En naast alle mooie stappen van dappere mensen en bewegingen van onderop, vraagt dit in onze gecompliceerde wereld om een gecoördineerde aanpak. Daarmee komt de politiek onherroepelijk in beeld.

Bijbel

Mijn kijk op de Bijbel en op Jezus Christus ontwikkelde zich toen ik student was. Laat ik beginnen met de Bijbel. Ik las en leerde dat de Bijbel een rode draad bevat van bevrijding. Denk aan het verhaal van Abram die opgroeide in Oer der Chaldeeën. De bestaande religieuze en maatschappelijke orde was in dat land hermetisch en heilig gesanctioneerd. Het lot van de mensen in Oer lag vast en stond in de sterren geschreven. Maar Abram hoorde een Stem en ging op reis. Mark Rutte zou nu waarschijnlijk tegen hem gezegd hebben: ‘Doe eens normaal man!’ Maar tegen de stroom in ging Abram toch op reis en de Stem zei: vanaf nu heet je Abraham en dat betekent: vader van een menigte volken.

De stem van God in de Bijbel – en dus ook in Tenach en Koran – is vaak een uitnodiging tot non-conformisme en bevrijding. Denk ook aan het verhaal van de roeping van Samuël. En kijk hoe het kleine en onmachtige volkje Israël bevrijd werd uit slavernij en onderdrukking in Egypte. Ja, ook dat was een land waar alles vast lag en een machtig leider, de Farao, aan de touwtjes trok. Maar een baby die gevonden werd in een mandje dat in de Nijl dreef – Mozes – bracht uiteindelijk bevrijding en gerechtigheid. Gerechtigheid is ook het motto van een profeet als Micha. En de Bijbel leert ons daarnaast over het spanningsveld tussen koningen en profeten, waarbij profeten van Godswege criticasters zijn van koningen die de macht uitoefenen en de bestaande orde legitimeren.

Jezus

En dan Jezus. Liep hij op aarde rond om een nieuwe godsdienst te stichten? Was het hem te doen om een groot en machtig instituut dat Kerk zou gaan heten? Predikte en belichaamde hij een nieuwe exclusieve waarheid? Met de dissidente theoloog Edward Schillebeeckx geloof ik dat alle hoogheidstitels die in het Nieuwe Testament aan Jezus worden toegedicht, uiteindelijk begrepen moeten worden in het licht van de weg die Jezus ging: een weg van liefde, gerechtigheid en geweldloosheid. Een weg waarin hij de hoogste prijs betaalde: zijn leven. Zijn volgelingen geloofden dat zijn levensweg niet doodliep en álles te maken had met de bevrijdende kracht die ook Abraham, Mozes en een profeet als Micha zo bezielde. Liefde en gerechtigheid zijn sterker dan de dood!

Terug naar de politiek… is GroenLinks voor mij de enig mogelijke uitkomst op basis van mijn analyse van de wereldproblemen – in combinatie met mijn kijk op de Bijbel en Jezus? Nee, gelukkig niet. Dat zou aanmatigend en kortzichtig zijn. Alles wat absoluut, exclusief en zelfgenoegzaam is, staat naar mijn gevoel op gespannen voet met de bevrijdende kracht die ik aantref in de Bijbel en bij Jezus. Tussen geloof en politiek – tussen ideaal en praktijk – zit altijd een gezond spanningsveld.

Kiezen

De idealen en standpunten van GroenLinks sluiten voor mij persoonlijk goed aan bij de zinderende kracht van hoop, bevrijding en gerechtigheid die ik als rode draad in de Bijbel aantref. Maar ik bespeur ze ook bij andere partijen die geen genoegen kunnen en willen nemen met de bestaande orde. Ik denk aan de SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, PvdA en D66. En ook aan mensen als Mandela en Obama.

Geen enkele politieke partij heeft de waarheid in pacht en kan de hemel op aarde realiseren. En de parlementaire democratie is verre van perfect. Maar ik ben blij dat er partijen en politici zijn die durven dromen, die durven luisteren naar een stem, die de gevestigde orde willen wijzigen en echt kiezen voor verandering.