Geroken
Voorin zijn roman Pieter Bruegel schrijft Felix Timmermans: Zo heb ik u uit uw werken geroken. Omdat er historisch weinig bekend is over de schilder Bruegel, zijn we op zijn werken aangewezen om hem als mens voor ons te zien. Als een jachthond de ‘geur’ in de schilderijen vangend is Timmermans tot ‘zijn’ Bruegel gekomen.
Ook wat de historische Jezus betreft tasten we in het duister. Van hem hebben we geen werken maar alleen gekleurde schriftelijke overlevering die ook nog eens zeer divers is – van de verschillende Jezussen in het Nieuwe Testament tot de Nag Hammadi-vondsten en vele belijdenisgeschriften. Anders gezegd: de (mogelijk) historische Jezus van Nazareth gaat schuil onder lagen van interpretatie.
Het gelaat van Jezus krijgen we niet voor ogen.
Dat is niet erg. Al die inkleuringen zeggen iets wezenlijks over Jezus zonder dat ze met elkaar hoeven te vloeken. Hij was een diamant met zoveel facetten dat allerlei inzichten en stromingen zich daaraan konden spiegelen.
In die veelheid wil ik de essentie van Jezus op het spoor komen.
Dat betekent dat we tussen de regels door moeten lezen.
Zijn geest van onder de woorden ‘opsnuiven’.
Context
Er waren in Jezus’ dagen vier godsdienstige ‘partijen’ die elk een eigen politieke positie innamen. In vogelvlucht:
de Sadduceeën, van oudsher de priesters, vormden de elite. Hun geloofsopvatting was conservatief. Politiek pasten ze zich aan aan de Romeinse bezetter.
De Farizeeën streefden ernaar de Tora in de praktijk te brengen in dagelijkse levensheiliging. Politiek gezien zou je dat hun manier van geweldloos verzet kunnen noemen. Zij geloofden in opstanding van de rechtvaardigen. (Opstandinggeloof heeft politieke wortels!)
Een radicale afsplitsing van de Farizeeën werd gevormd door de Zeloten met hun gewapende opstand.
En dan waren er nog de Essenen. Zij leefden in kloosterachtige gemeenschappen. Hun isolement in ‘reinheid’ kan beschouwd worden als een principiële afwijzing van de gevestigde orde.
Jezus hoorde bij geen van deze stromingen. In zijn geweldloosheid, levensheiliging en opstandinggeloof stond hij weliswaar het dichtst bij de Farizeeën, maar hij ging onafhankelijk zijn eigen weg.
Zijn mededogen ging uit naar het door de schriftgeleerden geminachte ‘volk dat de wet niet kent’, maar hij liet zich niet claimen en ontweek de menigte in de stilte.
Ha, de geur van vrijheid kietelt me in de neusgaten.
Nardusgeur in de Tweede Kamer
Zo, in volkomen innerlijke vrijheid zwierf Jezus door het land. Hij ontmoette de mensen, leed aan hun tragiek, peilde hun verlangen en zag God in hen. Dat beeld ontroert. En als ik het tot me door laat dringen ruik ik plotseling ook… de nardusgeur van de liefde.
Laat dat zich politiek vertalen?
Jezus trok zich terug op de berg om liefde te ontvangen uit God. Maar in één beweging gaf hij die liefde door. Aan wie? Aan ‘de minsten’. Als hij van de berg afdaalde begaf hij zich meteen midden in de ellende van een doodzieke jongen of een vrouw die gestenigd dreigde te worden.
Hij was ‘met ontferming bewogen’ over de weerlozen: de stillen, de knotsgekken, de melaatsen, de kreupelen en de blinden – die overigens ook door Bruegel zo indringend in beeld zijn gebracht.
Het verrassende van Jezus is dat hij God zelf tot die kwetsbare categorie rekent!
Kroonjuweel
Of hij zou gaan stemmen?
Ik weet het niet. Ik zoek geen legitimatie voor mijn keuze.
Enerzijds was hij rebels genoeg om te weigeren. En hij hoorde nergens bij – om bij iedereen te kunnen horen.
Tegelijk was hij ‘slim als een slang’ en pragmatisch genoeg om wel naar de stembus te gaan.
Wat zou dan zijn criterium zijn?
Ik heb een sterk vermoeden dat hij zou stemmen op een partij die de ultieme kwetsbaren tot kroonjuweel heeft gemaakt.
Zo heb ik u uit de geschriften geroken.
“EN hij hoorde nergens bij- om bij iedereen te kunnen horen…” dat is, denk ik, wel het antwoord.
Politiek was zéker niet zijn ding!!! b.v. “Geef de keizer, wat des keizers is”. “Mijn koninkrijk is niet van hier.”
Hij probeerde veel Diepere Waarheden in de mensen op te graven:
*”Ken uzelve!”, een spreuk die al op de tempel van Gaia stond, was zijn leidmotief;
*Wat zijn jouw wèrkelijke motieven om anderen buiten te sluiten? (=macht, ego, geld, angst?)
*Het is niet wat de mond IN gaat (=spijswetten), maar wat de mond UIT komt (=kortzichtig oordeel over anderen, geschreeuw, geroddel, stemmingmakerij).
Maar hoe en wat en wie Jezus werkelijk was?… Het blijft in de sluier van de tijd verborgen.
Tóch blijft hij een prachtig stralende diamant met vele facetten.
En zijn boodschap is nog steeds actueel:
De huidige politici zouden nog best veel van hem kunnen leren!
Beste Wim,
Een prachtige column. Dank daarvoor. Ook de uitleg waarom Jezus niet zou gaan stemmen. Inderdaad, Hij stond boven de partijen.
Maar toch ga ik straks stemmen. Al is het alleen om een tegenstem te geven tegen het populisme.
Hartelijke groet van Margot.
Dank voor jullie reactie.
Ja, ieder moet het zijne doen, wat bij hem/haar past.
Wim
Het is mijn heilige overtuiging dat het om Liefde in het leven gaat.
Liefde is
De ultieme kwetsbaren, ja, op hen zou Jezus zich vast afstemmen voordat hij zijn stem zou uitbrengen – net als op hèt ultieme kwetsbare. We kunnen daar weliswaar, zoals ik als christelijk-boeddhistisch moslim ook doe, heel relativerend over denken. Maar wie diep genoeg gaat kan alleen nog radicaal spiritueel zijn. De onontkoombare conclusie lijkt mij dat Wim Jansen heeft gestemd op de Partij voor de Dieren, net als ik.
Zijn invloed komt van bovenaf. Waarom zou hij een toren van Babel steunen? Een systeem van mensen die samen de normen en waarden bepalen, was dat niet waartegen hij zich verzette? In plaats daarvan probeerde hij mensen individueel tot wijsheid te roepen. Dat gaat om persoonlijke keuze en om eigen verantwoordelijkheid ongeacht positie. Hij zou alle kandidaten toespreken en ieder een kans gunnen. Hij zou de kleinste burger en de grootste leider vragen om de waarheid te dienen. Hij kiest niet voor het minste van alle kwaden of voor het beste van wat mensen te bieden hebben. Hij volgt de ene God en is daarin een leider in de hoop dat velen zullen volgen. Iedereen, die dat doet, kan het zijne ermee bereiken en wat betekenen voor anderen. Stel je voor, dat er een tekst bestond die “Ik kies voor de VVD” aan het Gospel zou toevoegen. Hij zou nooit kiezen voor de waarheden van een van de kandidaten. Hij zou ze allemaal de waarheid vertellen en hopen dat ze er rekening mee houden dat ze uiteindelijk daarop worden afgerekend. Hij zou de beste adviseur zijn voor ze allemaal en geen enkele daarbij afwijzen.