Geroken

Voorin zijn roman Pieter Bruegel schrijft Felix Timmermans: Zo heb ik u uit uw werken geroken. Omdat er historisch weinig bekend is over de schilder Bruegel, zijn we op zijn werken aangewezen om hem als mens voor ons te zien. Als een jachthond de ‘geur’ in de schilderijen vangend is Timmermans tot ‘zijn’ Bruegel gekomen.

Ook wat de historische Jezus betreft tasten we in het duister. Van hem hebben we geen werken maar alleen gekleurde schriftelijke overlevering die ook nog eens zeer divers is – van de verschillende Jezussen in het Nieuwe Testament tot de Nag Hammadi-vondsten en vele belijdenisgeschriften. Anders gezegd: de (mogelijk) historische Jezus van Nazareth gaat schuil onder lagen van interpretatie.
Het gelaat van Jezus krijgen we niet voor ogen.

Dat is niet erg. Al die inkleuringen zeggen iets wezenlijks over Jezus zonder dat ze met elkaar hoeven te vloeken. Hij was een diamant met zoveel facetten dat allerlei inzichten en stromingen zich daaraan konden spiegelen.
In die veelheid wil ik de essentie van Jezus op het spoor komen.

Dat betekent dat we tussen de regels door moeten lezen.
Zijn geest van onder de woorden ‘opsnuiven’.

Context

Er waren in Jezus’ dagen vier godsdienstige ‘partijen’ die elk een eigen politieke positie innamen. In vogelvlucht:

de Sadduceeën, van oudsher de priesters, vormden de elite. Hun geloofsopvatting was conservatief. Politiek pasten ze zich aan aan de Romeinse bezetter.

De Farizeeën streefden ernaar de Tora in de praktijk te brengen in dagelijkse levensheiliging. Politiek gezien zou je dat hun manier van geweldloos verzet kunnen noemen. Zij geloofden in opstanding van de rechtvaardigen. (Opstandinggeloof heeft politieke wortels!)

Een radicale afsplitsing van de Farizeeën werd gevormd door de Zeloten met hun gewapende opstand.

En dan waren er nog de Essenen. Zij leefden in kloosterachtige gemeenschappen. Hun isolement in ‘reinheid’ kan beschouwd worden als een principiële afwijzing van de gevestigde orde.

Jezus hoorde bij geen van deze stromingen. In zijn geweldloosheid, levensheiliging en opstandinggeloof stond hij weliswaar het dichtst bij de Farizeeën, maar hij ging onafhankelijk zijn eigen weg.

Zijn mededogen ging uit naar het door de schriftgeleerden geminachte ‘volk dat de wet niet kent’, maar hij liet zich niet claimen en ontweek de menigte in de stilte.

Ha, de geur van vrijheid kietelt me in de neusgaten.

Nardusgeur in de Tweede Kamer

Zo, in volkomen innerlijke vrijheid zwierf Jezus door het land. Hij ontmoette de mensen, leed aan hun tragiek, peilde hun verlangen en zag God in hen. Dat beeld ontroert. En als ik het tot me door laat dringen ruik ik plotseling ook… de nardusgeur van de liefde.

Laat dat zich politiek vertalen?

Jezus trok zich terug op de berg om liefde te ontvangen uit God. Maar in één beweging gaf hij die liefde door. Aan wie? Aan ‘de minsten’. Als hij van de berg afdaalde begaf hij zich meteen midden in de ellende van een doodzieke jongen of een vrouw die gestenigd dreigde te worden.

Hij was ‘met ontferming bewogen’ over de weerlozen: de stillen, de knotsgekken, de melaatsen, de kreupelen en de blinden – die overigens ook door Bruegel zo indringend in beeld zijn gebracht.

Het verrassende van Jezus is dat hij God zelf tot die kwetsbare categorie rekent!

Kroonjuweel

Of hij zou gaan stemmen?

Ik weet het niet. Ik zoek geen legitimatie voor mijn keuze.
Enerzijds was hij rebels genoeg om te weigeren. En hij hoorde nergens bij – om bij iedereen te kunnen horen.
Tegelijk was hij ‘slim als een slang’ en pragmatisch genoeg om wel naar de stembus te gaan.

Wat zou dan zijn criterium zijn?

Ik heb een sterk vermoeden dat hij zou stemmen op een partij die de ultieme kwetsbaren tot kroonjuweel heeft gemaakt.
Zo heb ik u uit de geschriften geroken.

WIM JANSEN DSC00988 uitsnede

Wim Jansen

Theoloog, schrijver en dichter

Tot zijn emeritaat in 2015 was Wim Jansen (1950) predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg. En hij …
Profiel-pagina
Al 6 reacties — praat mee.