De Duitse theologe Dorothee Sölle loopt met haar kleindochter in de protestmars tegen kernwapens. Het is een beeld van lang geleden, maar die foto is nu ineens weer actueel. De woorden kernwapens en kernkoppen staan weer dagelijks in de krant. Tegelijkertijd zijn er op allerlei plaatsen ook pleidooien voor vrede en geweldloos overleg.
In de media klinkt dagelijks de hulpvraag van president Zelenski om wapens. Begrijpelijk, maar ik moet ook telkens denken aan deze uitspraak: ‘You can bomb the world to pieces, but you can’t bomb it into peace’ (Michael Franti). Vrede duidt een toestand aan, denkt men, maar het komt oorspronkelijk van een werkwoord ‘bevreden’ of ook wel ‘bevredigen’: werken aan vrede, een situatie omvormen tot vrede. Dat wil dus zeggen dat vrede het (tijdelijk) eindstadium is van heel veel gesprekken en handelingen tussen mensen of organisaties. Gek genoeg is een beslissing rond vrede of geen-vrede in de VN uiteindelijk een kwestie van stemmen, waarbij sommige landen helaas een vetorecht hebben.
Geweldloosheid lijkt een vaste toestand of houding aan te geven, maar het gaat meestal om geweldloos verzet. Ahimsa betekent geweldloosheid in het Sanskriet, wat vraagt om gerichte actie: ‘a’ staat voor ‘niet’ en ‘himsa’ betekent: geweld. Jezelf als mens bewust ontwikkelen zodat je in wat je denkt, zegt en doet niet gewelddadig bent, maar ruimte geeft aan een andere mening en dat je reactie op iemand een vraag is en niet een veroordeling. Overigens: wie ontwikkelt er een broodnodig Ahimsa-tool voor sociale media?
Geweldloos verzet: wat moeten wereldleiders van nu daarmee? Gandhi (1869-1948) wist het en droeg het lang geleden uit. Is geweldloos verzet gedateerd, dan is vrede dat ook. Hoe versterk je in deze tijd zo’n pleidooi voor vrede? Misschien door te laten zien wat de echte prijs van wapengekletter is. Er zijn organisaties die bij voedselproducten in de winkels de echte prijs zetten van de ecologische voetafdruk die door een biefstukje of een avocado uit een ver land wordt achtergelaten. Of ze laten zien wat iets kost wanneer producenten eerlijk betaald worden voor hun werk.
Misschien moet de echte prijs bij de presentatie van nieuwe wapens ook verplicht vermeld worden, namelijk het mogelijke aantal slachtoffers, met foto’s waarop die hoeveelheid mensen staat. Dus op alle tanks en andere wapens een grote foto met het echte aantal doden en gewonden, dat door dit wapen kan ontstaan. Zouden de kijkers van militaire parades met tanks nog klappen als ze tegelijk de ‘echte prijs’ van deze oorlogswapens zien?
Vrede is nog steeds een werkwoord en werken aan vrede is actieve herbezinning op de vraag waarom wij mensen hier op aarde zijn:
Wij zijn geboren om lief te hebben.
Je zou het willen roepen in deze wereld:
tegen de soldaat in de loopgraaf,
tegen het kind met de steen,
tegen de moeder van de martelaar,
tegen de terrorist met de bom op het lichaam,
tegen een president op oorlogspad…
Maar zeg het vooral tegen jezelf
als je je ergert, als je boos bent,
als je bang bent, als je niet geloofd wordt…
Zeg het en deel ervan uit:
deel rijkelijk uit van die liefde
die elke mens in zich draagt,
gekregen van iemand die zelf liefde is.
(FD)
Lees ook
‘You can bomb the world to pieces, but you can’t bomb it into peace’ (Michael Franti).
Dank voor uw artikel met het mooie Ahimsa voorbeeld, de interessante vragen en het prachtige gedicht. (Een wellicht toe te voegen vraag: Hoeveel schade brengt dit oorlogsgeweld toe aan het milieu, het klimaat?)
Laten we inderdaad eerst vrede in onszelf trachten te bereiken – dan weten we hoe lastig dat soms is! Profeet Mohammed vzmh verwoordde het als volgt naar zijn mannen die een verdedigingsstrijd hadden geleverd: dit is de kleine jihad (betekent: inspanning op de weg naar God) maar de grote jihad is de innerlijke strijd om goed te handelen.
Zoals u schrijft: ‘Jezelf als mens bewust ontwikkelen zodat je in wat je denkt, zegt en doet niet gewelddadig bent’.
Iedere keer dat je bewust die keuze maakt ervaar je hoe goed dat voelt. Dat het tevredenheid en voldoening geeft, dat je er energie van krijgt.
Zo openen liefde, inlevingsvermogen en compassie ons hart en zijn leven-brengend, terwijl haat en woede afsluiten, energie vreten en uiteindelijk dodelijk kunnen worden.
We kunnen in ieder geval beginnen kinderen dit zich bewust te laten worden als ze klein zijn. Als we ze laten ervaren dat ze een ruzie tot een goed einde kunnen brengen – dan is dat een waardevolle ervaring.
Zittend in de huidige geweldssituatie heb ik me vaak afgevraagd ‘weet ik wel voldoende hiervan om een mening te vormen?’ Ik ben op zoek gegaan en ontdekte dat heel veel niet wordt gedeeld met ons door politici en de media. En kennis van de argumenten, de drijfveren van partijen is toch iets onmisbaars om tot een duurzame vrede te kunnen komen? Dat lijkt me in dit geval uiterst belangrijk. Ik merk gelukkig dat meer en meer mensen ontdekken dat er veel meer speelt dan ons verteld wordt.
Als er externe (lees: niet betrokken bij het conflict) onderhandelaars komen, dan is het hopelijk mogelijk een einde te maken aan al het afschuwelijke geweld waaronder nu zovelen lijden. Zodat er een duurzame vrede kan komen.