Als je ‘Richard en de reformatie’ terugvertaalt naar ‘Tijs en de ramadan’ zie je merkwaardige dingen. Bijvoorbeeld dat Van Mulligen afvalligheid in de islam vergelijkt met seksueel misbruik in christelijke kring. Een element uit de islam waar binnen de islam weinig discussie over is (afvalligheid is verboden, los van de vraag welke straf daarop staat), vergelijken met een verschrikkelijke ontsporing binnen het christendom, die werkelijk door niemand wordt verdedigd…
Verwijten kloppen niet
Van Mulligen verwijt ons ‘een hele reeks vooroordelen’ over moslims heen te kieperen. Dat verwijt werp ik van mij. Het klopt dat we in het programma, behalve dat we de Ramadan gezellig meebeleven, ook ingaan op lastige vragen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de ongelijkwaardigheid van man en vrouw in (delen van) de islam, met de problemen die je krijgt als je stopt met geloven en met de ongelijkheid volgens velen in de islam tussen moslims en niet- en andersgelovigen? Dat zijn geen vooroordelen, dat zijn dogma’s die in delen van islamitisch Nederland voluit van kracht zijn.
Of ik het leuk zou vinden als een buitenstaander zo’n soort programma over het christendom zou maken? Vast niet, fundamentele kritiek is nooit leuk. Toch zou ik er niet bang voor zijn. Kom maar op! Het zou vast bijdragen aan een gesprek of, zo je wilt, debat over de verschillen tussen het christendom en de dominante Nederlandse cultuur. Lijkt me heel zinnig als je samenleeft en de verschillen tussen beide fundamenteel zijn.
Dialoog mét lastige vragen
Mijn stellige overtuiging is dat het voeren van een dialoog zonder lastige vragen te stellen zinloos is. Dat is waar Van Mulligen voor lijkt te pleiten. Ga vooral met moslims praten, maar stel geen moeilijke vragen. Wat is dat voor een journalistiek? Wat is dat ten diepste voor een desinteresse in wat moslims vinden en geloven?
Van Mulligen verwijt ons verder mee te liften op door de media gevoede negatieve sentimenten over de islam. Reële zorgen van Nederlandse burgers over delen van de islam betitelt hij als ‘sentiment van de onderbuik’. Wat een merkwaardige, elitaire gedachte. Aan moslims geen moeilijke vragen stellen en tegen niet-moslims die bezorgd zijn zeggen dat ze last hebben van sentimenten in de onderbuik…
Wij hebben ervoor gekozen met de breedte van de islamitische gemeenschap in gesprek te gaan. Ik ben ervan overtuigd dat dat vooroordelen slecht. Het kan bijna niet anders of kijkers zijn onder de indruk geraakt van de vriendelijkheid en mate van integratie van mijn islamitische gastgezin, van de vrolijkheid van de Surinaamse moslim Sherida. En ze zijn hopelijk boos geworden over de haat tegen de Turks-Nederlandse jongen Güner die op 4 mei een prachtig gedicht voorlas op de Dam.
En ja, soms maakte zo’n echt dialoog ook onrustig. Maar juist dan kan er een echt gesprek gang komen en misschien zelfs wel verbinding ontstaan. Dat is wat we in ‘Tijs en de ramadan’ hebben geprobeerd. Een flink deel van het panel van 100, waar Van Mulligen voortdurend op foetert in zijn stuk, wilde in ieder geval graag meer contact met moslims naar aanleiding van het programma.
De uitzending van Tijs en de Ramadan is hier terug te kijken.
Andere artikelen van/over Tijs van den Brink:
- “Ik prijs de dag dat er een moslim opstaat die AdieuAllah? maakt”
- Adieu God? Nee, adieu Tijs!
- Christenen worden misbruikt voor anti-islam retoriek
- Reactie op bezwaar Tijs van den Brink tegen petitie ‘christelijke cultuur’
- Tijs van den Brink doet mee aan de Ramadan… maar krijgt kritiek.
- ‘Tijs en de Ramadan’: Freek Vonk op Safari
- Open Brief aan Tijs van den Brink en de EO: “Ik ben jullie Bitch niet.”
- Tijs en de Ramadan: Richard en de Reformatie
Een dialoog is tweezijdig en is gebaseerd op gelijkwaardigheid. In een dialoog horen ook inderdaad lastige vragen gesteld te kunnen worden, maar aan beide kanten. Een dialoog kan niet ontstaan waar de een de rol heeft van interviewer en de ander van geinterviewde. Daar komt dan een onderliggende vraag bij: wat wil je, in dit geval de EO, nu werkelijk bereiken? Zelf vind ik het zinniger om een familie lange tijd te volgen en starten bij wat kunnen wij, christenen en moslims, samen doen om de wereld leefbaarder te maken en dan komen de verschillen wel aan de orde, maar dan in een positieve context. Is nu niet de onderliggend boodschap: moslims zijn nog niet zover als wij? Wat ik van Tijs graag zou willen weten is: wat denkt de christelijke God volgens hem over Allah en de moslims? Zouden moslims zich dienen te bekeren om eeuwig zalig te worden; kunnen zij eeuwig zalig worden dankzij het verlossend bloed van de Heere, Heere? Of hebben ze gewoon pech gehad en dan maar hopen dat er een islamitische hemel bestaat? Ik begreep dat van de EO uit geredeneerd het einddoel van het menselijk leven is de hemelpoort bereiken en toegelaten te worden.
Onze kapelaan tekende vroeger eens een stamboom op het schoolbord, helemaal bovenaan de katholieken, daaronder de protestanten (goed 2de), dan de tak met de Joden, daaronder de Islam (nog altijd monotheïsme, dus vrij goed), dan Boedisme,Hindu e.a. ik weet niet meer in welke volgorde, helemaal onderaan het animisme van de aboriginals en afrikanen. Wij kinderen namen dit als net zo zeker en vaststaand aan als dat Brussel de hoofdstad was van Belgie. Met wat de Goden er zelf van dachten had dit weinig te maken natuurlijk, het was gewoon geografisch en cultureel bepaald.
Het heeft er natuurlijk wel toe geleid dat in de loop der jaren het gezag van het katholieke leergezag flink begon te tanen toen het steeds meer tot de “leken” doordrong dat het zich onaantastbaar Leergezag wel degelijk kon falen in haar uitleg van Gods Woord. Katholieken werden mondiger en mondiger. En troost je Dirk niet alleen bij de Romana speelde/speelt zich dat af.
Wel typisch dat Tijs alleen reageert op iemand van zijn eigen clubje.
‘Dialoog’, is dat het doel van zijn programma? Wie heeft daarom gevraagd?
Beter doel zou volgens mij zijn geweest: anderen begrïjpen, meer niet, hoogstens met informatieve vragen. Waarom een dialoog, kan dat ueberhaupt; had die vraag niet vooraf gesteld moeten worden.
En dat panel van 100 vind ik maar een raar element in het geheel, daarmee schermen vertroebeld alleen maar.
Inderdaad Joop, wie heeft erom gevraagd? Een dialoog kun je alleen hebben met De Ander, met gelijkgestemden heb je een gesprek of een barbecue. Ooit gehoord van Chinezen of Hindustanen die een dialoog willen met de NLers, al of niet in een TV program? Ik probeer het wel eens in een chinees restaurant, wat eten jullie zelf nou? (want dat is iets anders wat er op de kaart staat). Altijd onbegrip of minzaam lachen, zij hebben geen behoefte aan uitwisseling, wij ook nauwelijks natuurlijk, wij bestellen gewoon weer eens babi pangang (vaak zonder te weten dat dat Indisch is).
Wat ik me al een tijdje afvraag, is Tijs ook bij een Indonesische of een Molukse moslim in geweest tijdens de Ramadan? Als het nee is, waarom niet? Bang voor lastische vragen? Ik ben heel erg benieuwd.
Voorheen vroeg ik me af, waarom velen meenden dat er sprake was van het falen van een dialoog. Dat wordt nooit gezegd over een sollicitatiegesprek, een persconferentiee, een interview met een popband of een reportage over Chinese fabrieksarbeiders. Een interview is niet hetzelfde als een dialoog. Ik had ook niet de indruk dat dat de bedoeling was van deze reportage. Dialoog is ook niet nodig hiervoor.
Er kwamen ook veel andere op- en aanmerkingen over dit programma voorbij. Het verbaast me, dat nu nèt de vermeende dialoog in het programma verdedigd wordt. Als dat dan toch de bedoeling was, is dat inderdaad niet gelukt.
Voorheen dacht ik gewoon dat dat niet eens geprobeerd was (en dat vond ik prima).
Net wat je zegt, Abdu’r, de vermeende dialoog, de hypocrisie ten top, ik heb er mee leren leven trouwens, want al oud!
Tegenspreken van een poging tot dialoog was in ieder geval een sterkere verdediging geweest.
Karl Jaspers had het al over het onontkoombare ‘scheitern’ dat aan ons doen en laten kleeft. Probleem voor de EO is dat men als bedrijf wil scoren en tegelijk evangelisch wil heten en dan kom je in dit soort spagaat terecht. Verder is onderzoek naar de islam is iets anders dan de interreligieuze dialoog, die weer wordt gecorrumpeerd door die beide andere factoren. Tijs is m.i. gewoon een orthodox gereformeerde mijnheer die op een impliciete manier die geloofshouding meeneemt in zijn programma en dus de indruk wekt bij buitenstaanders van vals spel te spelen. Hij zelf denkt open kritisch te zijn. Maar dat kan hij helemaal niet. Een dialoog was het geworden als hij in het contact met name bij de ‘ik boodschappen’ was gebleven, maar daar scoor je weer niet mee bij de seculiere buren en je programma moet tenslotte wel ‘ de mensen’ bereiken. Kortom, de EO kan niet anders dan dubbel spel spelen en Tijs is van die houding een exponent. De oude Glashouwer zou zich in zijn graf omdraaien als hij zou zien waar de EO in is beland, modernisme en draaikonterij met stiekeme orthodoxie op de achterbank. Verval en verraad zou hij dit kunnen noemen. DS Glashouwer zat ooit bij mijn vader samen op school, en ze hadden dezelfde bril! maar dit terzijde. Kortom: EO, keer terug naar je oorspronkelijke bron en doe dan over oude Pekela ook nooit weer zo lelijk. Want in die zogenaamde documentaire school hetzelfde euvel. Alleen schond de EO daarin ook nog eens fundamentele ethische waarden.
Overigens is de EO hierin niet alleen, natuurlijk. De angel zit hem in de pretentie die men heeft ten aanzien van de identiteit. Zo.
Wanneer de ene identiteit zich beter, hoogstaander weet, voelt en ervaart kom je nooit tot een dialoog. De EO kan beter gewoon voor uit komen waar zij werkelijk voor staat. Zeg gewoon als we weer een zieltje kunnen winnen voor de Heere Heere is iedereen weer helemaal blij.
Ik heb net een reactie geplaatst op zijn promo filmpje over de uitzending van morgenavond. Het is echt ongelovelijk dat hij nog steeds wat hij doet een dialoog is.
Ik zou eens willen dat hij er eerlijk vooruit komt, dat hij en de EO geen dialoog willen. Als het wel zo was, dan moeten ze zich anders oostelken.